Volkswagen

«Ο τελευταίος, μάλιστα, έφκιαξε για το λαό ένα πολύ φτηνό αυτοκίνητο, που υπάρχει ακόμα στους δρόμους όλου του κόσμου, ίσως για να μας θυμίζει πως ο ναζισμός κυκλοφορεί πάντα Το Φολκσβάγκεν, που στα γερμανικά σημαίνει λαϊκό όχημα, ήταν δική του ιδέα. Ποιος ηγέτης τον καιρό του Χίτλερ θα μπορούσε να λανσάρει το σλόγκαν «ένα αυτοκίνητο για τον καθένα»; Αν στ’ αλήθεια πιστεύεις κι εσύ πως το σύνθημα «ένα αυτοκίνητο για τον καθένα» είναι πιο σημαντικό και πιο φιλολαϊκό απ’ το «καλές δημόσιες συγκοινωνίες για όλους», ψάξου και ίσως ανακαλύψεις μέσα σου, ο μη γένοιτο, έναν αγέννητο ακόμα φασίστα.

Πνίξ’ τον πριν γεννηθεί γιατί μετά θα δυσκολευτείς πολύ. Κυρίως όταν δέρνεις τη γυναίκα σου, όταν ταλαιπωρείς τα παιδιά σου, όταν χαίρεσαι να εξουσιάζεις τους υφισταμένους σου, όταν είσαι δημόσιος υπάλληλος και βασανίζεις αυτούς που θα έπρεπε να εξυπηρετείς· όταν, δηλαδή, έχεις τις αναγκαίες ηθικές, κοινωνικές και ψυχολογικές προϋποθέσεις για να είσαι ένας γελοίος φασιστάκος της γελοιωδέστερης μορφής, αυτής που ο Μιχαήλ Ρομ θα ονομάσει «καθημερινό [ή υφέρποντα] φασισμό». Πρόκειται για έναν άτυπο φασισμό, που παράγει φασιστοειδή αδιάκοπα και σε καθημερινή βάση. Ένας φασίστας δημαγωγός να εμφανιστεί ξαφνικά, και το φασιστοειδές θα γίνει αυτομάτως κανονικότατος φασίστας. Ο καθημερινός φασισμός μετατρέπεται εύκολα σε κοινωνικό κίνημα και σε κόμμα, αν ο φασίστας ηγέτης είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί επιδέξια τη φασίζσυσα, αυταρχική, μικροαστική νοοτροπία της καθημερινής ζωής.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.