Μοντάζ - Τι κόσμος είναι αυτός

Τρίτη 28 Μαΐου 2013

Ο Τσε Γκεβάρα

«Ο Αργεντινός Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα θα οδηγήσει την περιπέτεια του μαρξισμού στην κορύφωσή της. Στην παγκόσμια ιστορία των επαναστάσεων δεν θα βρείτε άλλον επαναστάτη του ηθικού μεγέθους του Γκεβάρα Δεν περπάτησε στη γη επαναστάτης πιο «καθαρός» απ’ τον «Τσε». Ο Αγιος Ερνέστο, μεγάλη η χάρη του, έχει ήδη πάρει τη θέση του στην κσυβανική Σαντερία δίπλα στον Καμίλο Σιενφουένκος, που μπήκε στο μαρτυρολογίο αυτής της παράξενης και αποκλειστικά κουβανικής θρησκείας πριν απ’ τον Ερνέστο. Η Σαντερία, ας πούμε η υπερθρησκευτική αγιολατρία των μαύρων της Κούβας, περιέχει όλους τους επίσημους Αγίους του χριστιανισμού αλλά και όλους τους περισωθέντες αφρικανούς θεούς που είχαν στις αποσκευές τους οι μαύροι όταν τους κουβαλούσαν σαν δούλους από την Αφρική στην Κούβα. Περιέχει επίσης κάθε άνθρωπο που οι μαύροι της Κούβας λάτρεψαν όσο ήταν ακόμα στη ζωή και που θα ήθελαν να συνεχίσουν να τον λατρεύουν και μετά θάνατον. Για τον Αγιο Καμίλο Σιενφουένκος μιλήσαμε σε άλλη σελίδα. Τώρα θα δούμε με συντομία πώς έγινε Αγιος της Σαντερία ο «Τσέ», φυσικά ερήμην του πάπα. Αλλωστε, ποιος καθολικός μαύρος λογάριασε ποτέ τον πάπα;
Ο Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα ντε λα Σέρνα γεννήθηκε στο Ροσάριο της Αργεντινής το 1928. Ήταν δύο χρόνια νεώτερος του Κάστρο και λίγο πιο κοντός απ’ αυτόν. Ο «Τσε» ήταν βραχύσωμος όπως και ο Κάστρο. Μη βλέπετε που δεν το βλέπετε στις φωτογραφίες και στα
φιλμ. Σε τέτοιους ανθρώπους άλλα πράγματα παρατηρεί κανείς. Ο Ερνέστο, εκτός από κοντός ήταν και ασθματικός από πολύ νέος, από τότε που ήταν φοιτητής της ιατρικής. Ωστόσο, το άσθμα καθόλου δεν τον εμπόδισε να πάρει το πτυχίο του σε χρόνο ρεκόρ, πηδώντας τα εξάμηνα σπουδών δύο δύο, σαν εξαιρετική ιδιοφυία, όπως αποφάνθη καν οι καθηγητές του. Ούτε στάθηκε εμπόδιο στις εξαιρετικές επιδόσεις του στον αθλητισμό και αργότερα στον επαναστατικό «αθλητισμό», όπου θα αναδειχτεί παγκόσμιος πρωταθλητής με ρεκόρ που δύσκολα καταρρίπτονται.
Μισός Ισπανός απ’ τη μεριά του πατέρα του και μισός Ιρλανδός απ’ τη μεριά της μητέρας του, θα μάθει από τον πλούσιο και καλλιεργημένο πατέρα και την όμορφη και μορφωμένη μητέρα πως η φτώχεια, εκτός από κοινωνικό και ηθικό πρόβλημα, είναι και πρόβλημα αισθητικό. Ασχημαίνει τον κόσμο. Και τον γεμίζει αρρώστιες. Όλες οι επιδημίες έχουν «λαϊκή βάση», θα πει ο γιατρός Γκεβάρα. Φοιτητής ακόμα, με τα χρήματα του πατέρα του, περιοδεύει ολόκληρη τη Λατινική Αμερική. Προσπαθεί να καταλάβει πώς γίνεται και μια αμερικάνικη εταιρία εμπορίας φρούτων, η Γιουνάιτεντ Φρουτ, γνωστή σε μας κυρίως από τις μπανάνες Τσικίτα, ελέγχει τόσο αποτελεσματικά την πολιτική ζωή σ’ ολόκληρη τη Λατινική Αμερική. Οι δημοκρατίες της μπανάνας, γνωστές και σαν μπανανιές, δεν είναι παρά το ειδικό πολιτικό ψευδοδημοκρατικό καθεστώς που επέβαλε σ’ ολόκληρη τη Λατινική Αμερική μια εταιρία που εμπορεύεται μπανάνες. Αν είναι δυνατόν!
Και όμως είναι δυνατόν. Για να εμποδίσουν τη βιομηχανική ανάπτυξη της Νότιας Αμερικής, ώστε να μπορούν να πουλούν εύκολα σ’ αυτήν τα δικά τους βιομηχανικά προϊόντα, οι Βορειοαμερικανοί ενισχύουν όσο μπορούν τη γεωργική της παραγωγή. Κάθε απόπειρα εκβιομηχάνισης πρέπει να τσακίζεται στη γέννησή της, ώστε τα Εκατό χρόνια μοναξιάς του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, του στενού φίλου του Κάστρο, να γίνουν μια αιώνια μοναξιά, που θα επιβάλλει την αιώνια εξάρτηση της γεωργικής Νότιας από τη βιομηχανική Βόρεια Αμερική. Η Νότια Αμερική πρέπει να παραμείνει η δούλα που ταΐζει την κυρά. Όσο για τους Λατινοαμερικάνους, αυτοί μπορούν να κάνουν δίαιτα με φρούτα, που κάνουν καλό και στην επιδερμίδα των μουλάτων, των δίμετρων μιγάδων γυναικών με τα εβένινα σώματα, που τις βλέπεις και σου τρέχουν τα σάλια. Τα φρούτα πράγματι κάνουν καλό σ’ αυτούς που τα τρων, όχι όμως και στις οικονομίες των χωρών που τα παράγουν σε μονοκαλλιέργειες. Ο Γκεβάρα καθιστά υπεύθυνη γι’ αυτή την κατάσταση τη Γιουνάιτεντ Φρουτ Κόμπανυ.
Ο «Τσε», που γνωρίζει απ’ έξω κι ανακατωτά, που λέμε, τη Λατινική Αμερική, σκόπευε να εγκαταλείψει τη σχετικά πλούσια Αργεντινή και να εγκατασταθεί στη φτωχή Γουατεμάλα της Κεντρικής Αμερικής. Από τη Γουατεμάλα, άλλωστε, θα αρχίσει την επαναστατική του δράση το 1953. Βρίσκεται εκεί όταν το 1954 οι Αμερικανοί επεμβαίνουν απροσχημάτιστα για να ανατρέψουν το αριστερό καθεστώς του συνταγματάρχη Χάκοβο Άρμπενς Γκουσμάν, φίλου του «Τσε». Το Τσε δεν είναι επαναστατικό ψευδώνυμο, είναι ισπανικό εμφατικό επιφώνημα Τσε, λεν οι Ισπανοί πριν αρχίσουν να μιλούν πολύ σοβαρά. Τσε, συνεπώς, θα μπορούσε να σημαίνει «πρόσεξε τι θα σου πω». Ο Ερνέστο, ο κοντός, ο ασθματικός γιατρός με τα τεράστια μαύρα διαπεραστικά μάτια και το πλατύ μελαγχολικό χαμόγελο, που μιλάει πάντα σοβαρά, λέει συνέχεια τσε. Συνεπώς «Τσε» Γκεβάρα θα μπορούσε να σημαίνει ο «τσετσές Γκεβάρα», αυτός που λέει συνέχεια τσε γιατί πάντα λέει και κάνει σοβαρά πράγματα. Είναι τέτοιο το επαναστατικό πάθος αυτού του ανθρώπου, που θα εγκαταλείψει τα βολή του στην Αργεντινή και θα γίνει ο Επαναστάτης Απόστολος των Εθνών. Ο «Τσε» με το σχεδόν σταυρικό του θάνατο θα δείξει πως η αγάπη για τους πάσχοντες αποκλείεται να είναι χριστιανική στο μέλλον. Και τούτο διότι οι χριστιανοί είναι πλέον παντελώς ανίκανοι να πεθάνουν για συμφέροντα που δεν είναι τα προσωπικά τους. Οι Αγιοι του μέλλοντος θα έχουν την ποιότητα και το ήθος του Ερνέστου του Μεγαλομάρτυρα. Τον Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα (Γκουεβάρα είναι το σωστό) θα τον σκοτώσουν στη Βολιβία, τη χώρα που φέρει το όνομα του λιμπερταδόρ Σιμόν Μπολίβαρ, οι ντόπιοι πράκτορες των Αμερικανών, την 9η Οκτωβρίου 1967. Είχε πάει εκεί για να ξεσηκώσει τους φτωχούς, όπως στην Κούβα, όπου όλα είχαν γίνει μάλλον εύκολα Στο μεταξύ, όμως, οι Αμερικανοί θα πάρουν τα μέτρα τους παντού στον «ελεύθερο» κόσμο, ακόμα και στην «ελεύθερη, υπερήφανη και ανεξάρτητη Ελλάδα», που εκείνον τον καιρό κινδύνευε, λέει, από τους κομουνιστές!
Ο θάνατος του Γκεβάρα έπεται κατά έξι μήνες του θανάτου της ελληνικής δημοκρατίας την 21η Απριλίου 1967. Φύλαγε τα ρούχα σου για να ’χεις τα μισά, αυτά που θα σου αφήσουν οι κομουνιστές, που όλα τα παίρνουν, όπως στην Κούβα. Βέβαια, στην Ελλάδα δεν υπήρχαν κομμουνιστές δυνάμενοι να κάνουν ξανά επανάσταση. Αλλά σάμπως υπήρχαν στην Κούβα; Βάρα, λοιπόν, στα κουτουρού πριν προκύψει εξ αστών αποστατών της τάξης τους κανένας Κάστρο ή κανένας Γκεβάρα. Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις τύπου Ηρώδη δεν αφορούν πλέον τα αθώα νήπια. Αφορούν την επαναστατική αθωότητα. Αυτήν ακριβούς που συμβολίζει μ’ έναν τρόπο συναρπαστικό ο Γκεβάρα και κάνει τους απογοητευμένους από τον καιροσκοπισμό των πατεράδων τους νεαρούς να κρεμούν το πορτραίτο του πάνω από το προσκεφάλι τους. Το μέλλον της Επανάστασης προεικονίζεται από τώρα στο διασημότερο και δημοφιλέστερο πορτραίτο όλων των εποχών.

Σύντροφοι, η επανάσταση συνεχίζεται! Με τρόπους ορθόδοξους, μισοορθόδοξους, ανορθόδοξους, ατομικούς, ομαδικούς, μαζικούς

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.


Ο Φιντέλ Κάστρο

«Ο Μπατίστα δεν είχε πάρει στα σοβαρά τους γκεριλέρος (τους αντάρτες) του Κάστρο. Άλλωστε, οι φίλοι του οι Αμερικανοί ήταν δίπλα, σε απόσταση αναπνοής, και θα μπορούσε να τους καλέσει ό,τι ώρα ήθελε για να σώσουν την πατρίδα Από ποιον εχθρό να τη σώσουν, Ίσως από τους κομουνιστές, αν υπήρχαν. Ο Κάστρο όμως δεν ήταν κομουνιστής. Ήταν ένας ριζοσπάστης αστός δικηγόρος, γόνος ευκατάστατης οικογένειας γαιοκτημόνων, και ως εκ τούτου υπεράνω πάσης κομουνιστικής υποψίας. Μάλιστα, μόλις είχε προλάβει να γεννηθεί Κουβανός. Ο πατέρας του δεν ήταν γηγενής, ήταν γνήσιος Ισπανός που είχε μεταναστεύσει στην Κούβα.Ο Ανχελ (Αγγελος) Κάστρο Αργκίς Αρχίς είχε επτά παιδιά, τα δυο από τη σύζυγό του και τα πέντε από τη μαγείρισσά του, την κυρία Ρους. Ο Φιντέλ ήταν το δεύτερο παιδί της κυρίας Ρους και το τέταρτο της οικογένειας και ο Ραούλ το πέμπτο παιδί της κυρίας Ρους και το έβδομο της οικογένειας. Μέσα σ’ αυτήν την πολυμελή και μπερδεμένη οικογένεια, όπου όλοι ζούσαν αγαπημένοι, ακόμα και οι δύο γυναίκες του ερωτικά υπερδραστήριου Αγγέλου, τόσο ο Φιντέλ όσο και ο Ραούλ θα μάθουν από μικροί να αδιαφορούν για την αιματοσυγγένεια και την καταγωγή και να ενδιαφέρονται κυρίως για το διμέτωπο αγώνα του πατέρα τους εναντίον των πλούσιων ανταγωνιστών του από τη μια και των εργατών του από την άλλη. Η διπλή ταξική καταγωγή του Φιντέλ θα παίξει το ρόλο της στον κατοπινό κοινωνικοπολιτικό του προσανατολισμό, όπως άλλωστε και η φοίτησή του σε αυστηρά καθολικά σχολεία, όπου η γνώση ερχόταν πάντα με διπλό τρόπο στους μαθητές, με την αυστηρά επιτηρούμενη σκληρή δουλειά και την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στη διάρκεια της προσευχής.
Η προοδευτικότητα του Φιντέλ όσο είναι ακόμα νέος σταματάει στην επισήμανση αυτών των αντιφάσεων. Κανείς ποτέ δεν θα μάθει πότε ακριβώς θα αρχίσα να μελετάει τον Μαρξ, που έτσι κι αλλιώς δεν θα χρησιμεύσει και πολύ σ’ αυτόν τον υπερπληθωρικό και γοητευτικό άνθρωπο, που ξέρα να συναρπάζει και να πείθα τις μάζες πολύ εύκολα, με την εμφάνισή του και μόνο σε ένα μπαλκόνι Αλλωστε, είναι πολύ γνωστός στους Κουβανούς από το 1953. Την 26η Ιουλίου της χρονιάς αυτής θα κάνει μια μεγάλη αποκοτιά όταν με μια παρέα φίλων μάλλον παρά επαναστατών θα επιτεθούν στο φρούριο Μονκάδο του Σαντιάγο δε Κούμπα. Το 1953 που γίνεται για πρώτη φορά λόγος γι’ αυτόν στην Κούβα ο Κάστρο είναι 27 χρονών (γεννήθηκε το 1926), το 1955 που βγαίνει από τη φυλακή είναι 29 χρονών, το 1956 που αρχίζει την επανάσταση είναι 30 χρονών και το 1959 που την τελειώνει, 33 χρονών. Όλα τα έκανε νωρίς στη ζωή του αυτός ο φοβερός άνθρωπος, που στις 2 Δεκεμβρίου 1956, παρέα με 83 φίλους, ανάμεσά τους και ο αδερφός του Ραούλ, που τον ακολουθεί κατά πόδας, ανάμεσά τους και ο Γκεβάρα που μόλις τον είχε γνωρίσει στο Μεξικό, προερχόμενοι από το Μεξικό όπου οργάνωσαν τη δουλειά, αποβιβάζονται σε μια ερημική ακτή της Κούβας από το κότερο «Γκράνμα» που τους δάνεισε ένας φίλος. Στην πρώτη κιόλας μάχη που θα δώσουν μετά την απόβαση θα σκοτωθούν οι 72 από τους 82. Οι 10 επιζήσαντες θα καταφύγουν στο ψηλό βουνό Σιέρα Μαέστρα για να οργανώσουν εκεί στα γρήγορα ένα φοβερό αντάρτικο. Είναι απροσδόκητα μεγάλη η απήχηση που βρίσκει
το επαναστατικό άγγελμα του αστού Κάστρο, που δεν είναι ακόμα κομουνιστής, από τους πεινασμένους χωρικούς, που λες και περίμεναν από χρόνια τον ελευθερωτή  άγγελο, το πολιτικό και ιδεολογικό «φύλο» του οποίου ουδόλως τους ενδιαφέρει Στην αρχή δέκα άνθρωποι όλοι κι όλοι, μέσα σε τρία χρόνια θα γίνουν χιλιάδες και θα φέρουν τα απάνω κάτω και στην Κούβα, και στην Αμερική, και στον κόσμο. Η πείνα και η δυστυχία είναι καταστάσεις δυνάμει επαναστατικές και μια σπίθα μόνο φτάνει για να πάρει φωτιά η σωρευμένη πίκρα αιώνων. Τις επαναστάσεις δεν τις κάνουν οι επαναστάτες, αυτοί μόνο τις
διεκπεραιώνουν τις επαναστάσεις τις κάνουν οι πεινασμένοι και οι δυστυχείς. Ειδικότερα στην επανάσταση της Κούβας οι κουβανοί κομουνιστές, εξ ορισμού επαναστάτες όπως όλοι οι κομουνιστές, όχι μόνο δεν παίρνουν μέρος στην επανάσταση από την αρχή, αλλά στην αρχή, πριν εδραιωθεί η επανάσταση, θα χαρακτηρίσουν τον Κάστρο ανισόρροπο και τυχοδιώκτη. Ευτυχώς που θα καταλάβουν νωρίς το λάθος τους και θα πιαστούν έγκαιρα από την ουρά του Κάστρο. Που όχι μόνο δεν θα τους ψέξει για την αρχική συμπεριφορά τους, αλλά θα τους δεχτεί με ανοιχτές αγκάλες. Αν και αργότερα, αφού καταλάβει την εξουσία, θα διαλύσει το παλιό Κομουνιστικό Κόμμα για να βάλει στη θέση του ένα καινούργιο, που θα λέγεται και πάλι Κομουνιστικό Κόμμα. Ο Κάστρο δεν θα ασχοληθεί ποτέ με τους τύπους. Τον ενδιαφέρουν μόνο οι γνήσιοι επαναστάτες, όλοι οι γνήσιοι επαναστάτες απ’ όπου κι αν προέρχονται. Και, βέβαια, επαναστάτες δεν υπάρχουν μόνο στα κομουνιστικά κόμματα, όπου συχνάζουν κυρίως γραφειοκράτες που έχουν κάνει τον κομουνισμό επάγγελμα, ίσως γιατί το βρίσκουν πολύ εύκολο. Και είναι πράγματι εύκολο σε
καιρούς ειρηνικούς και μη επαναστατικούς. Ανάμεσα στο 1959, τη χρονιά που επικρατεί η επανάσταση, και το 1961 τη χρονιά που ο Κάστρο αυτοχαρακτηρίζεται εντελώς ξαφνικά κομουνιστής, πράγμα που το επιβεβαιώνει το 1963 με την επίσκεψή του στη Μόσχα, κανείς δεν ξέρει, ούτε καν οι Αμερικανοί, τι είδους είναι το καθεστώς που εγκαθίδρυσε ο Κάστρο στην Κούβα διώχνοντας τον Μπατίστα. Ο Κάστρο είναι γόνος οικογενείας πλούσιων αστών και οι Αμερι­κανοί έχουν συνηθίσει στις ενδοαστικές επαναστάσεις και τα πραξικοπήματα στη Λατινική Αμερική. Βέβαια, αυτό εδώ δεν έγινε με την άδειά τους, αλλά τούτο δεν σημαίνει ότι εν καιρώ δεν θα τεθεί υπό την προστασία τους. Για δύο χρόνια, μέχρι το 1961 όλο και ελπίζουν. Αλλά όταν ο Κάστρο το 1961 δηλώνει πως είναι κομουνιστής κόβοντας την ανάσα όλου του κόσμου, οι Αμερικανοί αποβιβάζονται στον Κόλπο των Χοίρων για να τον συνετίσουν. Και όσο αδυνατούν να τον συνετίσουν, και όσο αυξάνεται η εξάρτησή του από τη μακρινή Μόσχα, τόσο αφρίζει η κοντινή Ουάσινγκτσν. Ο εμπορικός αποκλεισμός (εμπάργκο) που επι­βάλλουν στην Κούβα οι Αμερικανοί το 1961 μετά το φιάσκο της απόβασης στον Κόλπο των Χοίρων, πού συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας, μπορεί να είναι απάνθρωπος, είναι όμως απολύτως λογικός από καπιταλιστικής απόψεως. Ενώ οι ΗΠΑ από χρόνια ετοιμάζονταν να ενσωματώσουν την Κούβα και για χρόνια ανέβαλλαν την ενσωμάτωση εξαιτίας του προβλήματος των μαύρων, ξαφνικά τους προκύπτει μια φιλοσοβιετική εμπροσθοφυλακή κάτω απ’ τη μύτη τους, απέναντι από τη Φλόριντα. Το 1968 και ενώ ο Γκεβάρα που θα τον εισηγηθεί είναι ήδη πεθαμένος από το 1967, ο «απόλυτος κομουνισμός» του Κάστρο θα τρομάξει όχι μόνο τους Αμερικανούς αλλά και τους Σοβιετικούς. Το 1968 καταργείται εντελώς ο θεσμός της ατομικής ιδιοκτησίας και εθνικοποιούνται τα πάντα, ακόμα και τα κουρεία. Οι Κάστρο είναι έτοιμος να καταργήσει και το χρήμα, όπως είχε προτείνει ο Γκεβάρα, ο οργανωτής του νέου επαναστατικού τραπεζικού συστήματος, αλλά οι Ρώσοι του λεν, και έχουν δίκιο, πως δεν πρέπει να βιάζεται, πως αυτά τα πράγματα δεν γίνονται με διατάγματα Εκείνον τον καιρό η Κίνα κάνει ανάλογα πειράματα για την κατάργηση του χρήματος, που όμως ούτε κι αυτή θα το καταργήσει τελικά, και οι Ρώσοι φοβούνται πως ο Κάστρο, μιμούμενος τον Γκεβάρα που ήταν κρυπτοφιλομαοϊκός, θα το στρίψει και θα αρχίσει να στραβοκοιτάει κατά την Κίνα. Το 1968, τη μεγάλη χρονιά της κουβάνικής επανάστασης, παρά τη ρήξη του Κάστρο με τον Γκεβάρα, που σκοτώνεται στη Βολιβία την προηγούμενη χρονιά προσπαθώντας να εξαγάγει την επανάσταση, παρά την αποτυχία των παρακινημένων από τ ψ Κούβα εξεγέρσεων στον
Αγιο Δομίνικο, τη Βενεζουέλα και τη Βολιβία, ο κουβανικός κομουνισμός γίνεται το πρότυπο για όλους τους κομουνιστές της Δύσης. Δυστυχώς, όμως, ο κουβανικός κομουνισμός είναι στηριγμένος περισσότερο στη βούληση και τα καλά συναισθήματα παρά στις αντικειμενικές συνθήκες. Μ’ άλλα λόγια, κλίνει περισσότερο προς τ ψ κινέζικη περί κο­
μουνισμού άποψη παρά προς τη σοβιετική, κι ας είναι η Κούβα απόλυτα εξαρτημένη από τη Σοβιετική Ένωση. Κι ενώ σιγά αγά τούτη η αντίφαση οδηγεί τον αρχικό ενθουσιασμό του 1968 στην σταδιακή διολίσθηση προς την απογοήτευση, έρχεται το 1980 η ηθική καταστροφή για την Κούβα με τη δήλωση του Κάστρο πως υποστηρίζει τους Σοβιετικούς, που τη χρονιά αυτή εισβάλλουν στο Αφγανιστάν. Ο Κάστρο είναι μέχρι τότε η υπ’ αριθμόν ένα προσωπικότητα του Κινήματος των Αδεσμεύτων. Και ξαφνικά δεσμεύεται υπέρ των
Ρώσων, που έχουν εισβάλει σε μια φτωχή και ουδέτερη χώρα με το εύλογο ίσως επιχείρημα πως αν δεν βάλουν αυτοί στο χέρι το Αφγανιστάν θα το βάλουν οπωσδήποτε οι Αμερικανοί, που ήδη έχουν διεισδύσει για τα καλά στην καίριας στρατηγικής σημασίας ασιατική χώρα. Όπως και να ’ναι, ο Κάστρο είναι αδύνατον πλέον να παριστάνει τον αδέσμευτο. Αλλωστε, από το 1961 που οι Αμερικανοί εφαρμόζουν επί της Κούβας τον εμπορικό αποκλεισμό ο Κάστρο είναι εκ των πραγμάτων δεσμευμένος υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης, στην οποία πουλάει όλη τη ζάχαρη που πρέπει να εξαχθεί και από την οποία παίρνει όλο το πετρέλαιο που έχει ανάγκη. Είναι το εμπάργκο, λοιπόν, που βγάζει τον Κάστρο από την ουδετερότητα και όχι η πολιτική του βούληση. Ωστόσο, η υπερπληθωρική και υπερσυναισθηματική επαναστατική πολιτική βούληση που ο Κάστρο έχει κληρονομήσει από τον πιο στενό του συνεργάτη και φίλο, τον Γκεβάρα, θα μπορούσε να έχει αποτελέσματα αν οι Σοβιετικοί είχαν αποφασίσει διαφορετικά για το Αφγανιστάν το 1980, αν δεν καθυστερούσαν πάρα πολύ να απεμπλακούν από το δικό τους Βιετνάμ το 1989 επί Γκορμπατσόφ, αν δεν άφηναν εκεί κάπου 10.000 νεκρούς, αν οι μουσουλμάνοι αντάρτες Μουτζαχεντίν δεν πίστευαν τόσο πολύ και τόσο φανατικά στο μουσουλμανικό παράδεισο,
πράγμα που κάνει το θάνατο στο πεδίο της μάχης μια υπόθεση μάλλον επιθυμητή, αν ο Χρουστσόφ δεν ήταν νταής και δεν εγκαθιστούσε ρωσικούς πυραύλους στην Κούβα το 1961 εκβιάζοντας τον Κάστρο και δίνοντάς του από την αρχή να καταλάβει πως δεν μπορεί παρά, αργά ή γρήγορα, να δεθεί στο άρμα κάποιος μεγάλης δύναμης, αν την ίδια χρονιά (1961) οι Σοβιετικοί δεν έχτιζαν στο Βερολίνο το βλακώδες «τείχος του αίσχους», που στοίχισε τη ζωή σε 79 ανθρώπους που προσπάθησαν να το καβαλήσουν, αν το 1968 δεν ερχόταν πρόωρα η
περίφημη «άνοιξη της Πράγας», αν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δεν γινόταν πρόεδρος της Σοβιετικής Ένωσης το 1985, αν δεν κατέρρεε το σοβιετικό μπλοκ το 1990 και αν δεν διαλυόταν η Σοβιετική Ένωση το 1991. Αν, μ’ άλλα λόγια, όλα γίνονταν σύμφωνα με τη θέλησή μας θα ελέγχαμε την ιστορία πιο αποτελεσματικά και από τον Παντοκράτορα θεό των χριστιανών, που ακόμα κι αυτός δεν τα κάνει όλα όπως θέλει, αφού δίνει στον άνθρωπο το δικαίωμα να χρησιμοποιεί τη βούλησή του, κι αυτός ο βλακέντιος αντί να τη χρησιμοποιήσει σε πλαίσια ανθρώπινα το παίζει θεός «ός τα πάνθ’ ορά» και προορά Η βουλησιαρχία είναι καθαρή μεταφυσική, και σαν τέτοια αδιαφορεί απολύτως για το γεγονός πως η πολιτική είναι παιχνίδι τουλάχιστον για δύο, ένα σκάκι στο οποίο η κάθε κίνηση είναι απολύτως εξαρτημένη από την κίνηση του αντιπάλου. Κανένα νησί, ακόμα και το πιό μικρό, ακόμα και το χαμένο στον Ειρηνικό Τιμόρ δεν είναι πολιτικά απομονωμένο. Η κομουνιστική Κούβα χρωστάει την κομουνιστική επιβίωσή της στο σπάνιο ιστορικό γεγονός πως τη διεκδικούσαν ταυτόχρονα για τρεις δεκαετίες και με μεγάλο πείσμα τρεις μεγάλες δυνάμεις, η ΗΠΑ, η ΕΣΣΔ και η Κίνα Σήμερα κινείται με τη δύναμη της αδράνειας και την ωστική δύναμη του θαυματουργού μύθου του Φιντέλ Κάστρο. Η κουβανική επανάσταση κατ’ ουσίαν ήταν η αρχή μιας εξέγερσης, που δεν ολοκληρώθηκε, της Κεντρικής και της Νότιας Αμερικής κατά της Βόρειας Αμερικής, και όχι μια προλεταριακή επανάσταση. Ο μαρξισμός θα χρησιμεύσει στον Κάστρο σαν εργαλείο δουλειάς μετά την επικράτηση της επανάστασης και όχι σαν καθοδηγητικό πρόγραμμα πριν απ’ αυτήν και κατά τη διάρκειά της. Άλλωστε, θα δηλώσει πως είναι αφοσιωμένος στις αρχές του μαρξισμού-λενινισμού μόλις την 1η Δεκεμβρίου 1961, περίπου δύο χρόνια μετά την κατάληψη της εξουσίας. Ο Κάστρο ξεκίνησε σαν ο νέος λιμπερταδόρ, σαν ο νέος Σιμόν Μπολίβαρ και στην πορεία έγινε κατ’ ανάγκην ο νέος, ο λατινοαμερικανός Λένιν. Δεν είχε άλλο τρόπο να επιβάλει τον εκσυγχρονισμό και τις κοινωνικές ανατροπές που επιθυμούσε.
ΤΙ δηλώνει ο μύθος; Δηλώνει απλά και καθαρά πως ο μαρξισμός είναι ένα κλειδί που μπορεί να ξεκλειδώσει πολλές πόρτες, όχι κατ’ ανάγκην προλεταριακές. Αυτός είναι ο λόγος που και οι ρώσοι και οι κινέζοι θεωρητικοί θα τα μπερδέψουν πολύ με την κουβανική επανάσταση. Για χρόνια συζητούσαν αν ήταν ή δεν ήταν προλεταριακή, αν συμφωνούσε ή δεν συμφωνούσε εξαρχής με το μαρξιστικό δόγμα Ωστόσο, όλοι ήξεραν πως την επανάσταση στην Κούβα την οργάνωσαν οι προοδευτικοί αστοί και την διεκπεραίωσαν οι εξαθλιωμένοι αγρότες. Έτσι περίπου είχε γίνει και με τα απελευθερωτικά κινήματα που οργάνωσαν οι λατινοαμερικανοί λιμπερταδόρες (ελευθερωτές) τον περασμένο αιώνα, έτσι περίπου είχε γίνει και στο Μεξικό με τις αγροτικές επαναστάσεις του Πάντσο Βίλα και του Εμιλιάνο Ζαπάτα τις δύο πρώτες δεκαετίας του αιώνα μας και που ήταν τα διεθνή πρόδρομα επαναστατικά φαινόμενα γι’ αυτά που θα συνέβαιναν αμέσως μετά στην εξίσου
εξαθλιωμένη με το Μεξικό, Ρωσία του καιρού εκείνου. Δεν είναι τυχαίο που και τη μεξικανική και την οκτωβριανή επανάστάση την περιέγραψε με τρόπο συναρπαστικό ο ίδιος αμερικανός δημοσιογράφος, ο Τζων Ρηντ (18871920), ο μόνος ξένος που τάφηκε μαζί με τους άλλους μεγάλους ήρωες της Οκτωβριανής Επανάστασης στο τείχος του Κρεμλίνου, πίσω από το μαυσωλείο του Λένιν, στην Κόκκινη Πλατεία Η πείνα, η εξαθλίωση, η κοινωνική αδικία ούτε χρώμα έχουν, ούτε σύνορα γνωρίζουν. Έχουν, όμως, την ίδια κοινωνικοοικονομική ρίζα, αυτήν ακριβώς που προσπάθησε να ξεθάψει ο Καρλ Μαρξ σκάβοντας βαθιά στα απολιθώματα της ιστορίας. Αν σε πολλούς δεν αρέσουν τέτοιου είδους ανασκαφές ή εκταφές, ας βουλώσουν τη μύτη μέχρι να σκάσουν και ποτέ πια η μπόχα της ιστορίας να μην τους δημιουργήσει την αίσθηση πως οι σκελετοί που ξεθάβονται ανήκαν σε δυστυχείς των περασμένων αιώνων, που άλλοι άρπαγες ίσως τους οδήγησαν πρόωρα στον τάφο.
Και οι πριν απ’ τον Μαρξ και οι μετά τον Μαρξ επαναστάτες είναι όλοι σεβαστοί για μας. Όλοι αγωνίστηκαν για την κοινωνική δικαιοσύνη και πολλοί πέθαναν με το όπλο στο χέρι. Ο Μπολίβαρ, ο Μαρτί, ο Σαντίνο, ο Βίλα, ο Ζαπάτα, ο Κάστρο, ο Γκεβάρα, ο Λένιν, ο Στάλιν, ο Τρότσκι, ο Μάο, ο Χο, ο Γκιάπ, ο Αρης, όλοι αυτοί και πάρα πολλοί άλλοι επώνυμοι και ανώνυμοι είναι δικοί μας άνθρωποι. Ο Πάμπλο Νερούντα (Νερούδα είναι το σωστό) έγραψε το «Κάντο χενεράλ» (το «Γενικό άσμα») για όλους τους αγωνιστές όλου του κόσμου. Γι’ αυτό, άλλωστε, και το άσμα λέγεται γενικό. Γι’ αυτό και ο Έλληνας Μίκης θεοδωράκης μπήκε τόσο βαθιά μέσα στην ψυχή των λατινοαμερικανών επαναστατών όταν μελοποιούσε το «Κάντο χενεράλ». Η επανάσταση κατά των εκμεταλλευτών αφορά όλους τους ευαίσθητους και τίμιους ανθρώπους αυτού του κόσμου. Αριστερός είναι αυτός που είναι σε θέση να επαναστατήσει και όχι μόνο ο κομουνιστής. Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού είναι και προμαρξιστική και μεταμαρξιστική, και παραμαρξιστική, αφού ο μαρξισμός εμπεριέχει, σαν δυνατότητα ερμηνείας, όλα τα επαναστατικά γεγονότα όλων των αιώνων. Ο κλασικός μαρξισμός είναι απλώς ένα σημείο αναφοράς και μια πυξίδα που μας επιτρέπει να μη χανόμαστε όταν περιπλανιόμαστε στους λαβυρίνθους της ιστορίας.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.


CUBA

«Το κράτος της Κούβας, ίσο περίπου σε έκταση και πληθυσμό με την Ελλάδα, είναι ένα σύμπλεγμα 3.715 νησιών. Το μεγαλύτερο απ’ αυτά θα δώσει το όνομά του στην πατρίδα του Ξαβιέ Κούγκατ, του Φιντέλ Κάστρο και μιας ιθαγενούς φυλής που θα γίνει διεθνώς γνωστή με το ισπανικό, συμβατικό όνομα Σιμπονέ από τότε που ο Κούγκατ, ο βασιλιάς της κόνγκας και της ρούμπας, θα γράψει την περίφημη ρούμπα «Σιμπονέ», μια χαρούμενη μουσική που είναι ταυτόχρονα λυγμός, κραυγή πόνου και ζητωκραυγή.
Αυτή είναι η Κούβα.  Ένα κράμα μουσικής και επανάστασης. Που δεν την εφεύρε ο Κάστρο. Η επανάσταση στην Κούβα είναι μια ενδημική κατάσταση, που αρχίζει το 1492, τη χρονιά που πατάει εκεί το πόδι του ο πρώτος Ευρωπαίος, ο Χριστόφορος Κολόμβος. Θα τον ακολουθήσει ο Σεμπάστιαν Οκάμπο, που θα εξερευνήσει το νησί το 1508, για να σφυρίζει σε λίγο κλέφτικα και να δώσει έτσι το σύνθημα στους πρώτους 300 ισπανούς κλέφτες αποίκους, οι οποίοι θα φτάσουν εκεί το 1511. Και θ’ αρχίσουν αμέσως μια τόσο συστηματική λεηλασία του ιθαγενούς πλούτου, που θα οδηγήσει στην ομαδική αυτοκτονία την ιθαγενή φυλή των Σιμπονέ όταν οι ισπανοί καταχτητές διδάξουν σ’ αυτούς τους πανευτυχείς τροφοσυλλέκτες πως «τα καλά κόποις (των άλλων) κτώνται», πως ο πλούτος προκύπτει με τον ιδρώτα (των άλλων), ενώ η σχετική με την επιστήμη της πολιτικής οικονομίας εργασία είναι χαρά μόνο όταν βλέπεις τους άλλους να δουλεύουν για λογαριασμό σου κι εσύ, ο μοντέρνος τροφοσυλλέκτης, που καρπούσαι την υπεραξία της δουλειάς τους, να κάθεσαι, να λιάζεσαι σε συνθήκες αιώνιας Ανοιξης και να κολυμπάς όλες τις εποχές του έτους στον παράδεισο που λέγεται Κούβα.
Στο ένα χέρι το όπλο, στο άλλο η κιθάρα. Ήταν το κύριο σύνθημα της κουβανικής επανάστασης. Στην Κούβα, όλοι, μα όλοι, με την παραμικρή αφορμή, αρχίζουν να κουνιούνται στους ρυθμούς της αφροκουβάνικης μουσικής. Τα περισσότερα από τα επαναστατικά τραγούδια των Κουβανών είναι γραμμένα σε ρυθμό ρούμπας, κόνγκας, σάμπας, μάμπο. Και, βέβαια, η χαμπανέρα, μια πιο αργή και πιο ηδονική παραλλαγή του ταγκό, που θα πάρει το όνομά της από την πρωτεύουσα Αβάνα, κυριαρχεί παντού· στα σαλόνια, στις δεξιώσεις, αλλά και στους ειδικούς ξενώνες που έχτισε ο Κάστρο όχι για να κοιμούνται οι ξένοι αλλά για να «πηδούν» οι νέοι και να μη σοκάρουν τους κρυόκωλους τουρίστες με τα όσα «αισχρά» διέπρατταν στα πάρκα. Κανείς δεν θα μπορούσε να βάλει φραγμό στον έρωτα σε μια χώρα, όπου η θερμοκρασία κυμαίνεται σταθερά ανάμεσα στους 22 και τους 28 βαθμούς Κελσίου, χειμώνα καλοκαίρι.
Αυτόν το μουσικοχορευτικό σοσιαλισμό που προσπαθεί να περισώσει τη μνήμη των Σιμπονέ, των ιθαγενών που προτίμησαν να αυτοκτονήσουν παρά να δουλέψουν, τον καταλαβαίνω. Κάθε οραματιστής της αταξικής κοινωνίας κρύβει μέσα του έναν Σιμπονέ και κάθε σοβαρός επαναστάτης κρατάει κιθάρα στο ένα χέρι Και στη σκοπιά πηγαίνει ζευγαρωμένος. Διπλοσκοπιά, άντρας γυναίκα Αυτό που υποπτεύεστε γίνεται είτε πριν είτε μετά τη βάρδια. Καταλαβαίνετε τώρα γιατί οι Κουβανοί αγαπούν με πάθος τον Φιντέλ. Δεν πήγε ποτέ κόντρα στην ιδιοσυγκρασία τους. Κι όταν κάποτε παρακάλεσε τους συμπατριώτες του να κάνουν οικονομία και να μην αγοράζουν τόσο πολλά μουσικά όργανα, με το επιχείρημα πως μια τρομπέτα κοστίζει όσο κι ένα σακί ζάχαρη, οι τρομπετίστες του απάντησαν λογικότατα πως ένα τανκ κοστίζει όσο η μισή ετήσια παραγωγή της Κούβας σε ζάχαρη.
Και ο Κάστρο, που όταν αρχίζει να μιλάει ξεχνάει να σταματήσει, βρήκε τότε την ευκαιρία να κάνει ένα συναρπαστικό μάθημα μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας για να εξηγήσει στα
πλήθη των φανατικών του πως τα φονικά και όχι, βέβαια, τα μουσικά όργανα είναι αυτά που ευθύνονται για όλες τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όλοι οι λαού Αν δεν υπήρχαν εξοπλισμοί θα υπήρχε φαΐ για όλους και τρομπέτες και κιθάρες για όλους τους Κουβανούς. Στην αταξική κοινωνία του μέλλοντος δεν θα υπάρχουν όπλα Συνεπώς, εκτός από φαΐ θα υπάρχουν και μουσικά όργανα σε πλήρη επάρκεια. Τέτοιου ύφους είναι οι λόγοι του Κάστρο. Κάθε εμφάνισή του στο μπαλκόνι ή στην τηλεόραση είναι ένα άψογο σεμινάριο, το περιεχόμενο του οποίου γίνεται κατανοητό και από τον πιο χοντροκέφαλο.
Ένας σοσιαλισμός που αντιμετωπίζει τη μουσική σαν αγαθό πρώτης ανάγκης αξίζει να επιζήσει. Αλλά πώς να επιζήσει μετά το θάνατο του Κάστρο; Απ’ την Κούβα πηγαίνεις κολυμπώντας, που λέει ο λόγος, στη Φλόριντα, απέναντι. Οι Κουβανοί, με μαέστρο τον Φιντέλ, παίζουν το βιολί τους πάνω απ’ το κεφάλι του λιονταριού κάπου 40 χρόνια, από την 1η Ιανουαρίου 1959, που οι μπαρμπούτος (οι μουσάτοι) του Κάστρο μπαίνουν στην Αβάνα και διώχνουν τον Μπατίστα.
Είναι απίστευτο. Το τελευταίο κοψίδι υπαρκτού σοσιαλισμού βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Διά του Γέλτσιν οι Αμερικανοί κατέλυσαν μια κομουνιστική αυτοκρατορία. Όμως στην Κούβα τα γουρούνια πήραν το μάθημά τους μέσα σε λίγες μέρες στον Κόλπο των Χοίρων, όπου οι Αμερικανοί πεζοναύτες επιχείρησαν ματαίως να αποβιβαστούν τον Απρίλιο του 1961. Έκτοτε δεν το ξαναεπιχείρησαν. Αλλά ο Κόλπος των Χοίρων βρίσκεται πάντα στη θέση του, το ίδιο και οι χοίροι απέναντι. Το ίδιο και η αμερικανική βάση του Γκουαντάναμο, που είναι αμερικανικό έδαφος επί του εδάφους της Κούβας από το τέλος του περασμένου αιώνα Ο Κάστρο όμως δεν θα βρίσκεται για πάντα στη θέση του. Δυστυχώς, ο κουβανικός σοσιαλισμός ήταν και παραμένει προσωποκεντρικός.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.



Βιετκόνγκ

«Οι Βιετκόνγκ, το πολιτικοστρατιωτικά αριστούργημα του Χο Τσι Μινχ, ήταν κάτι το μοναδικό στην πιο απόλυτη κυριολεξία. Ποτέ στην ιστορία ένας ολόκληρος λαός, νέοι, γέροι, γυναίκες, παιδιά, δεν σχημάτισαν έναν στρατό που να είναι σε θέση να μάχεται ταυτόχρονα σε όλα τα μέτωπα, στις πόλεις σαν δολιοφθορείς, στα χωριά σαν «μη συνεργάσιμοι με τον εχθρό», στα μέτωπα σαν τακτικός στρατός, πίσω από τα μέτωπα σαν κομάντος. Όλοι πολεμούν με ελαφρά όπλα, με βαριά όπλα, με κανόνια, με σφεντόνες, με κασμάδες. Τόσο μαζικό, τόσο ολοκληρωτικό πόλεμο δεν θα βρείτε ο’ ολόκληρη την ιστορία των πολέμιον όσο κι αν ψάξετε. Τελικά, ο Χο παρέα με τον Γκιάπ θα πετύχσυν το ακατόρθωτο: ένας σχετικά μικρός λαός ηρώων θα νικήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες, την πιο ισχυρή στρατιωτικά και οικονομικά δύναμη στον κόσμο.
Το 1965, δέκα χρόνια μετά την άφιξη των Αμερικανών στο Βιετνάμ ως «ειρηνοποιών» ο Πόλεμος του Βιετνάμ αμερικανοποιείται απροκάλυπτα. Τώρα οι αμερικανοί στρατιώτες αποβιβάζονται κανονικότατα και χωρίς προσχήματα στην πατρίδα του Χο, που την αντιμετωπίζουν σαν εχθρική χώρα.
Το 1974 το αμερικανικό Κογκρέσο ψηφίζει την κατάργηση της στρατιωτικής βοήθειας προς το Νότιο Βιετνάμ Έτσι ονόμασαν την αμερικανική εισβολή στο Βιετνάμ, στρατιωτική βοήθεια την ονόμασαν. Ντρέπονται οι γερουσιαστές να πουν πως αυτό που στην πραγματικότητα ψήφισαν ήταν η εγκατάλειψη της προσπάθειας να υποτάξουν το βιετναμέζικο λαό. Σοφοί οι Γάλλοι. 'Εφυγαν ομολογώντας την ήττα τους προτού γελοιοποιηθούν εντελώς όπως οι Αμερικανοί στο δικό τους, το πολύ πιο καταστροφικό Ντιεν Μπιεν Φου.
Από τα 2 εκατομμύρια Αμερικανών που πολέμησαν στο Βιετνάμ σκοτώθηκαν 58.000 και τραυματίστηκαν σοβαρά 313.000, σύμφωνα με τα επίσημα αμερικανικά στοιχεία. Οι Βιετναμέζοι που σκοτώθηκαν είναι ίσοι με τους Αμερικανούς που εισέβαλαν στη χώρα τους, 2 εκατομμύρια επί πληθυσμού 60 εκατομμυρίων. Οι Αμερικανοί έριξαν στο Βιετνάμ 6,3 εκατομμύρια τόνους βόμβες, τριπλάσιου συνολικού βάρους από τις βόμβες που έριξε η Γερμανία και η Ιαπωνία μαζί στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Πιο φονικός και πιο βάρβαρος πόλεμος δεν έγινε ποτέ στην ιστορία. Τον θέλησαν και τον διεξήγαν οι «πολιτισμένοι» Αμερικανοί Δηλαδή, ο καπιταλισμός, για να λέμε τα πράγματα με το σωστό κοινωνικοοικονομικό τους όνομα.
Στις 30 Απριλίου 1975 οι Βιετκόνγκ καταλαμβάνουν τη Σαϊγκόν, την πρωτεύουσα του Νοτίου Βιετνάμ. Οι τελευταίοι Αμερικανοί που έχουν απομείνει διαφεύγουν με ελικόπτερο από τ ψ ταράτσα της αμερικανικής πρεσβείας. Ο «θείος Χο» δεν θα είναι εκεί για να δει το «ναυαγοσωστικό» ελικόπτερο να απογειώνεται. Είχε πεθάνει 6 χρόνια νωρίτερα, το 1969. Αιώνια του η μνήμη. Ήταν ένας σοφός Ασιάτης, ένας μεγάλος ηγέτης, ένας σπουδαίος κομουνιστής, ένας άψογος επαναστάτης.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.



Δευτέρα 27 Μαΐου 2013

Το ιδεολόγημα του εθνικισμού

«Έτσι κι αλλιώς, τα κομουνιστικής εμπνεύσεως και καθοδηγήσεως αντιφασιστικά αντάρτικα παντού στην Ευρώπη είναι εθνικά απελευθερωτικά κινήματα. Νάτος πάλι ο εθνικισμός. Ο Λένιν τον έβγαλε από την πόρτα και η ιστορία τον έβαλε απ’ το παράθυρο. Ο εθνικισμός είναι ένα πανίσχυρο ιδεολόγημα που, αν και ανόητο καθεαυτό, πρέπει να το οικειοποιηθούμε και να το εκμεταλλευτούμε αντιμετωπίζοντάς το σαν εργαλείο δουλειάς. Κι αυτό ακριβώς κάνουν σήμερα όλα τα κομουνιστικά κόμματα. Στρέφουν τον εθνικισμό κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης που επιβάλλει ο σημερινός ιμπεριαλισμός. Κι έτσι, αριστεροί και μη φιλελεύθεροι δεξιοί μοιάζουν να συμπλέουν, τουλάχιστον επ’ αυτού του θέματος. Κακό είναι; Ποιος είναι ο κύριος εχθρός μας σήμερα, ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός ή ο συμπαθέστατος κυρ Γιάννης ο μανάβης, που είχε πατέρα δωσίλογο και σήμερα ψηφίζει για λόγους συναισθηματικούς και κάθε άλλο παρά ταξικούς άκρα Δεξιά;
Διαβάστε, λοιπόν, Λένιν και κάντε λίγη υπομονή μέχρι να αρχίσει ο Γ Παγκόσμιος Πόλεμος. Και μέχρι τότε μην παραλείψετε να βοηθήσετε λιγάκι την κατάσταση πετώντας κάπου κάπου καμιά μπομπίτσα, έτσι για να μένει η μηχανή αναμμένη. Δεν χάλασε ο κόσμος αν κάποιοι αρχίσουν λίγο νωρίτερα τον Γ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ίσα ίσα, θα μας βοηθήσουν να προσαρμοστούμε καλύτερα. Και μη χαρακτηρίσει κανείς κυνισμό κάτι που δεν είναι παρά απλή ελληνική λογική, παντελώς άσχετη με τα χριστιανικά ευχολόγια.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.



Η οικονομική χρησιμότητα του ρατσισμού

«Ο ρατσισμός είναι οικονομικά χρήσιμος. Σου επιτρέπει να εκμεταλλεύεσαι τους «κατώτερους» χωρίς χριστιανικές τύψεις και χωρίς τον κίνδυνο της απώλειας του παραδείσου, που είναι ο μόνιμος εφιάλτης κάθε καλού χριστιανού, που μπορεί να σκοτώσει άνετα κάθε ζωντανό που δεν έχει ψυχή, ας πούμε έναν λαγό, και κάθε άνθρωπο που δεν έχει καλής ποιότητας ψυχή, ας πούμε έναν μαύρο.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.



Αντίθεση φύσης και κοινωνίας

«Στη φύση κυριαρχεί πράγματι ο νόμος του ισχυρότερου. Αλλά η κοινωνία είναι ακριβώς το αντίθετο της φύσης. Η κοινωνία επιβάλλει έναν έλεγχο, μια κοινωνικοποίηση του φυσικού, προκειμένου να μην αλληλοσπαράσσονται οι άνθρωποι όπως τα ζώα στη ζούγκλα. Το «ζην κατά Νόμον» των αρχαίων Ελλήνων σημαίνει να έχεις συνεχώς υπό έλεγχο τα ένστικτα και τις επιθυμίες σου. Αν δυσκολεύεσαι, θα έρθει ο νομοθέτης διά του δικαστή και θα σε επαναφέρει στην τάξη που επιβάλλει η λογική και όχι ο καταναγκασμός. (Το ελληνικό δίκαιο, όπως και κάθε τι το ελληνικό, στηρίζεται αποκλειστικά στη λογική, το πιο μεγάλο δημιούργημα των αρχαίων Ελλήνων).»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.



Αυτό που δεν θα αλλάξει ποτέ

«Ξέρουμε ήδη πως ο κομουνισμός δεν είναι εφεύρεση του Μαρξ, αφού προϋπήρχε του μαρξισμού. Ξέρουμε, επίσης, πως η ουτοπία θα γίνει ιδεώδες, το ιδεώδες όνειρο, το όνειρο θεωρία, η θεωρία οδηγός δράσης, ο οδηγός δράσης κόμμα και το κόμμα σχολείο για επαναστάτες. Τελικά οι επαναστάτες, ξεκινώντας από τη μακρινή Ουτο­πία του Τόμας Μορ, θα δημιουργήσουν κράτος. Κι έτσι, η αφετηριακή ουτοπία θα πάρει τώρα μια πολύ συγκεκριμένη μορφή. Μέσα σ’ όλη αυτή τη μακρά διαδρομή, η θεωρία θα αράξει και θα προσαρμοστεί στην πραγματικότητα κάμποσες φορές. Όμως αυτό που δεν θα αλλάξει ποτέ είναι η επιθυμία για κοινωνική δικαιοσύνη.
Τούτη η επιθυμία περνάει σιγά σιγά από το προσωπικό επίπεδο στο συλλογικό για να προκύψουν έτσι κόμματα σοσιαλιστικά ή κομουνιστικά που εγγράφουν την απαίτηση για κοινωνική δικαιοσύνη στα εξώφυλλα των προγραμμάτων τους. Αυτό ακριβώς είναι που ξεχωρίζει ένα αριστερό από ένα δεξιό κόμμα; η απαίτηση για κοινωνική δικαιοσύνη.
Που από ιδανικό κινούμενο στην περιοχή του ευχολογίου γίνεται τώρα συγκεκριμένη κοινωνική και πολιτική δράση, που δυναμώνει συνεχώς και περισσότερο καθώς ο καπιταλισμός διά του ιμπεριαλισμού διεθνοποιεί ολοένα και πιο πολύ τη δράση του, βάζοντας από τότε τα θεμέλια αυτού που σήμερα ονομάζεται οικουμενοποίηση του κεφαλαίου. Οικουμενοποίηση είναι το σεμνό όνομα του ιμπεριαλισμού. Η λέξη ιμπεριαλι­σμός δεν εκφέρεται εύκολα από καπιταλιστικά χείλη διότι παραπέμπει στον αυτοκρατορισμό.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.



Πτωχός πλην τίμιος

«Το «πτωχός πλην τίμιος» είναι αρχή χριστιανική, όχι σοσιαλιστική. (Δεν καταλαβαίνω γιατί τα αφεντικά μπορούν και κλέβουν νομότυπα την υπεραξία της δουλειάς μας και εμείς δεν μπορούμε να «απαλλοτριώσουμε» μέρος των κλοπιμαίων διά της κλοπής. Το πρόβλημα με την κλοπή δεν είναι η κλοπή, αλλά η αδυναμία των κλεπτών να ξεχωρίσουν τα πορτοφόλια των πλούσιων από τα πορτοφόλια των φτωχών).»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.



Σάββατο 13 Απριλίου 2013

Ταξική και κοινωνική συνείδηση / Ο "καινούριος άνθρωπος"

«Η ταξική και η κοινωνική συνείδηση δεν είναι πράγματα που τα αγοράζει κανείς απ’ τον μπακάλη. Είναι μια πολύ αργή διαδικασία ωρίμανσης. Στο κόμμα αυτόν τον καιρό συνωθούνταν γνήσιοι και κάλπικοι κομουνιστές, ιδεολόγοι και αριβίστες, έντιμοι και καθάρματα.

Να εξηγούμαστε, πάντως, για να μην τρομάξουν οι αστοί: όταν λέμε σταλινικός, εννοούμε τον κομουνιστή που σκοτώνει κατά προτίμηση κομουνιστή. Συνεπώς, ας είναι ήσυχοι οι μη κομουνιστές. Σε μια πιθανή υποτροπή του σταλινισμού στο απώτερο κομουνιστικό μέλλον θα κινδυνέψουν λιγότερο απ’ τους κομουνιστές. Ο σταλινισμός ήταν κυρίως μια ενδοκομουνιστική τραγωδία, με σαφέστατες κοινωνικές αιτιολογήσεις οφειλόμενες στις δύσκολες συνθήκες και στην έλλειψη τόσο ταξικής όσο και κοινωνικής συνείδησης.

Ο «καινούργιος άνθρωπος» δεν εμφανίστηκε στην πρώην Σοβιετική Ένωση μέχρι το τέλος της. Ο «καινούργιος άνθρωπος» που έλεγαν πως εμφανίστηκε ήταν ο παλιός με καινούργια σκούφια. Οι πραγματικοί κομουνιστές που ασφαλώς υπάρχουν και σήμερα στη Ρωσία και που πρέπει να είναι πολύ περισσότεροι σε απόλυτους αριθμούς, απ’ ό,τι ήταν την εποχή του Λένιν, έχουν να κάνουν πολλή δουλειά. Γιατί ο «καινούργιος άνθρωπος» δεν βγαίνει έτοιμος απ’ την κοιλιά της μάνας του. Θέλω να πω πως, κι αν δεν υπήρχε ο Στάλιν, δεν είναι καθόλου βέβαιο πως ο «νέος άνθρωπος» θα ευδοκιμούσε στην πρώην Σοβιετική Ένωση.

Έχουμε κάνει τον Στάλιν αποδιοπομπαίο τράγο για ανεπάρκειες πολύ πιο ουσιαστικές, που έχουν σχέση κυρίως με τη δυσκαμψία της ανθρώπινης συνείδησης και την απελπιστικά αργή διαφοροποίηση του εποικοδομήματος.

Η παράλληλη μελέτη του φασισμού θέλει να δείξει ακριβώς αυτό πόσο εύκαμπτο και πόσο δύσχρηστο είναι το εποικοδόμημα. Για το σοσιαλισμό τραβάς και φασισμός σού προκύπτει καθ’ οδόν. Φασισμό στήνεις και κομουνισμός προκύπτει απ’ τα συντρίμμια του.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Μεταξάς και Χίτλερ


«Ο φίλος των Γερμανών Ιωάννης Μεταξάς ξέρει πως ο Χίτλερ είναι κατηγορηματικά αντίθετος στα σχέδια του Μουσολίνι για την κατάληψη της Ελλάδας και κοιμάται ήσυχος. Και όταν τη νύχτα της 27ης προς 28η Οκτωβρίου 1940 τον ξυπνάει ένας Ιταλός, λέει «όχι». Αν τον ξυπνούσε ένας Γερμανός θα έλεγε «ναι». Έλα, όμως, που ο Μουσολίνι, που ποτέ δεν αγάπησε στ’ αλήθεια τον Χίτλερ, αποφασίζει να καταχτήσει την Ελλάδα χωρίς να ρωτήσει το αφεντικό. Ένας νεορωμαίος Αυτοκράτορας δεν είναι δυνατό να έχει αφεντικά! Ο Ντούτσε δεν θέλησε να χρησιμοποιήσει τον Φύρερ σαν υπομόχλιο για να κάνει τη δουλειά του στην Ελλάδα Βέβαια, θα τον χρησιμοποιήσει λίγο μετά, αλλά αφού πρώτα την πατήσει αγρίως στην Αλβανία από τους Έλληνες. Το «αλβανικό έπος», όμως, έχει και μια ουρά κάθε άλλο παρά επική. Η κατάρρευση του μετώπου ευθύς μόλις οι Γερμανοί σκάσουν μύτη στα σύνορα ανήκει στον ίδιο πόλεμο, τον ελληνοϊταλικό. Αλλά εμείς κόψαμε την ουρά για να μην την κουνά ο σκύλος της ιστορίας και μας προδίδει Εκτός από την ουρά κόψαμε και το δεδηλωμένο και πολλάκις εκφρασμένο, ειλικρινέστατο φιλελληνισμό του αρχαιολάτρη Χίτλερ. ΤΙ να κάνουμε, κύριοι. Μπορούμε να διαλέξουμε αυτόν που θα αγαπήσουμε, αλλά δεν μπορούμε να επιλέξουμε αυτόν που θα θέλαμε να μας αγαπήσει. Και να μας σκοτώσει. Από αγάπη. Τόσα εγκλήματα αγάπης γίνονται και να μην κάνει ένα κι ο Χίτλερ, έτσι για ποικιλία και για να μη λεν πως σκοτώνει μόνο από μίσος; Απλά αισθηματικά ζητήματα, εμείς τα ανάγουμε σε εθνικά προβλήματα και δεν λέμε στον κόσμο πως ο καταχτητής Χίτλερ θεωρούσε την Ελλάδα προστατευόμενη και όχι καταχτημένη χώρα. Γι* αυτό ακριβώς δεν επεδίωξε την αιχμαλωσία του ελληνικού στρατού, όπως κάλλιστα θα μπορούσε, και άφησε τους έλληνες στρατιώτες να γυρίσουν με τα πόδια στα σπίτια τους.

Αυτό, όμως, σε τίποτα δεν τον εμπόδισε να μας σφάξει και να μας ρημάξει. Άλλο η αγάπη για τους αρχαίους Έλληνες και άλλο η απλή ικανότητα να καταλαβαίνεις πως οι νέοι Έλληνες δεν είναι αρχαίοι. Αν ήταν, θα πολεμούσαν ακόμα με δόρατα και ασπίδες και ο προσωπικός ηρωισμός θα είχε νόημα θέλεις να γίνεις γνήσιος ήρωας ως γνήσιος Έλληνας; Αν πράγματι θέλεις και δεν το λες απλώς για να νιώθεις καλύτερα έτσι φοβισμένος που είσαι, μην προτάσσεις το στήθος σου στο τανκ. Αυτό μπορεί να το κάνει ο κάθε βλαμμένος. Πάρε μια ασπίδα από έναν ΜΑΤατζή, το μόνο αρχαίο στρατιώτη που υπάρχει ακόμα στην πιάτσα, σταμάτησε μ’ αυτήν το τανκ και με το δόρυ βγάλε το μάτι του εχθρού που οδηγεί τη μηχανή του θανάτου. Δεν θα τα καταφέρεις, βέβαια, αλλά δεν έχει σημασία. Σημασία έχει που θα γίνεις ήρωας οπωσδήποτε. Ίσως μάλιστα σου στήσουν και ανδριάντα, αν βρεθεί κάποια πλατεία χωρίς ανδριάντα μέσα.

Οι λεγόμενοι δωσίλογοι πίστεψαν στο φιλελληνισμό του Χίτλερ. Όμως οι άλλοι που πίστεψαν στο φιλελληνισμό των Άγγλων και μετά των Αμερικανών, τι ήταν, δεν ήταν δωσίλογοι;

Α, να μου χαθείτε, γαϊδούρια, που γράφετε την ιστορία όπως σας βολεύει. Εμείς πιστέψαμε στο φιλελληνισμό των Ρώσων και την πατήσαμε και εμείς. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι να γίνουν οι άλλοι φιλέλληνες αλλά να γίνουν οι Έλληνες φιλαλήθεις, τουλάχιστον όσον αφορά την ιστορία.

Μια καλή άσκηση είναι η μελέτη του Θουκυδίδη. Πρέπει να ασκηθούμε πολύ εμείς οι αριστεροί στην ενδομαρξιστική και ενδοκομουνιστική αλήθεια. Επιτέλους, δεν σφαζόμασταν μεταξύ μας έτσι για πλάκα. Κακοί που πρέπει να πεθάνουν για μόνο το λόγο πως είναι κακοί και καλοί που πρέπει να σκοτώσουν τους κακούς για μόνο το λόγο πως είναι καλοί, υπάρχουν μόνο στα φιλμ γουέστερν.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Παρασκευή 12 Απριλίου 2013

Ο φασισμός είναι καπιταλισμός


«Ό φασισμός εμφανίζεται σε χώρες όπου το αστικό κοινοβούλιο αδυνατεί να δώσει άμεσες λύσεις στα τρέχοντα και επείγοντα προβλήματα της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Ο φασισμός δεν είναι βίτσιο κάποιου παρανοϊκού δικτάτορα, όπως θέλουν να λεν οι αστοί για να συγκαλύψουν το αναμφισβήτητο γεγονός πως ο φασισμός είναι καπιταλισμός, και μάλιστα στην πιο καθαρή του μορφή. 
Ο φασισμός ήταν ιστορική αναγκαιότητα για τον καπιταλισμό, που καταφεύγει σ’ αυτόν κάθε φορά που θα στριμωχτεί πολύ, δηλαδή κάθε φορά που οι αντιθέσεις εντός της καπιταλιστικής κοινωνίας οξύνονται τόσο, που ο εκσυγχρονισμός της καπιταλιστικής οικονομίας δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο με την καταφυγή στη φασιστική βία.
Σήμερα, τόσο η φασιστική δικτατορία όσο και η δικτατορία του προλεταριάτου καθίστανται εκ των πραγμάτων δυσεφάρμοστες. Και τούτο διότι η αστική τάξη υποχρεώθηκε να κάνει πολλές παραχωρήσεις στην εργατική τάξη, χάρη κυρίως στην ύπαρξη των κομουνιστικών κομμάτων, που αν μη τι άλλο σοβαρότερο, τουλάχιστον λειτουργούν πάντα σαν λόμπι, σαν ομάδες πίεσης, αλλά και εξαιτίας του φόβου της αναζωπύρωσης του μικροαστικού φασισμού, που η αστική τάξη δεν θα τον προτιμούσε γιατί αναιρεί το φιλελευθερισμό. Απ’ την άλλη μεριά, η εργατική τάξη χάνει ολοένα και περισσότερο τον παραδοσιακό της
χαρακτήρα, έτσι που αυξάνονται ολοένα και περισσότερο οι μάνατζερ, οι «χαρτογιακάδες», οι εργοδηγοί, οι διευθυντές, που όλοι μαζί συναποτελούν το στρώμα των προνομιούχων ανάμεσα στους εργαζόμενους. Είναι απίστευτα δύσκολο να πείσεις έναν υψηλόμισθο πως παραμένει εκμεταλλευόμενος, παρά τον υψηλό του μισθό.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Τρίτη 9 Απριλίου 2013

Η αταξική κοινωνία


«Η αταξική κοινωνία που ονειρευόμαστε εμείς οι προσκολλημένοι στη λιγότερο ουτοπική ουτοπία ουτοπιστές θα είναι κι αυτή διαλεκτική, δηλαδή θα εμπεριέχει όλες τις αρνητικές καταστάσεις εκτός από τη βασική: την οικονομική ανισότητα. Όποιος αντιλαμβάνεται την ισότητα σαν ισοπέδωση μάλλον δεν καταλαβαίνει τίποτα από μαρξισμό.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Ο φασισμός ως νοοτροπία

«Σήμερα, με τη διεθνοποίηση και την οικουμενοποίηση ο εκσυγχρονισμός γίνεται συντονισμένα και μεθοδικά από διεθνή κέντρα, που ξέρουν καλύτερα τα φασιστικά κόλπα και μπορούν να τα κάνουν να φαίνονται δημοκρατικά. Επί του παρόντος ο φασισμός φαίνεται μάλλον ηττημένος επί πολιτικού επιπέδου. Οχι όμως και επί κοινωνικού. Τα πράγματα μπορεί να τα ελέγχουν στο διεθνές επίπεδο οι αστοί, στο εθνικό επίπεδο όμως συνεχίζουν να κυριαρχούν οι μικροαστοί.
Και οι κομουνιστές; Αχ, οι κομουνιστές! Αυτοί έγιναν είδος πολυτελείας εν πλήρει ανεπαρκεία. 'Οσοι επέζησαν του Μεγάλου Σεισμού μπήκαν σε κατάσταση βαθιάς ψύξης για να αποψυχθούν εν καιρώ. θυμάστε το περίφημο κομουνιστικό μικρόβιο; Πρόκειται για πάρα πολύ ευαίσθητο μικρόβιο. Εμείς οι κομουνιστές για να μην το αφήσουμε αδέσποτο στη φθοροποιό δράση των αντιβιοτικών του καπιταλισμού το πήραμε μαζί μας στην κατάσταση της βαθιάς ψύξης όπου μπήκαμε κατ’  ανάγκην. Δεν το φοβόμαστε αυτό το μολυσματικό μικρόβιο διότι ο μολυσμένος δεν φοβάται τη μόλυνση.

Το καταψυγμένο σήμερα κομουνιστικό μικρόβιο θα αποψυχθεί αυτομάτως όταν ο αστισμός υποχρεωθεί να καταφύγει και πάλι στο φασισμό για να τον σώσει όταν σωθούν οι διεθνείς δημοκρατικοί τρόποι σωτηρίας του διεθνούς Κεφαλαίου, που αντικατέστησαν τους παραδοσιακούς σωτήρες του εθνικού κεφαλαίου. Βέβαια, όταν λέμε ισόβια εννοούμε ισόβια, αλλά ο φασισμός δεν πεθαίνει μαζί με τους ισοβίτες. Η αποσταλινοποίηση είναι δυνατή, η αποφασιστοποίηση είναι αδύνατη. Διότι ο φασισμός είναι νοοτροπία, δεν είναι κοινωνικό σύστημα Το κοινωνικό σύστημα στο οποίο ανήκει ο φασισμός λέγεται καπιταλισμός.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Φύση και πολιτισμός

«Ο φασισμός είναι το όργανο του Κεφαλαίου σκέτα. Μεγάλου, μεσαίου, μικρού, πολύ μικρού. Καπιταλισμός δεν είναι μόνο το μεγάλο Κεφάλαιο. Ο καπιταλισμός είναι κοινωνικό σύστημα βασισμένο σε ολόκληρο το Κεφάλαιο, μεγάλο, μεσαίο και μικρό.
Ο Μουσολίνι μιλάει συνέχεια για την «αμείλικτη λογική της πραγματικότητας» και ποτέ για τη λογική των ιδεών και των πολιτικών προγραμμάτων. Πιστεύει στη «σιδηρά λογική της φύσης», στην «επικράτηση των ισχυρών πάνω στους ανίσχυρους», στο ρόλο του ηγέτη που «δεν επιβάλλει αυθαίρετα την άποψή του αλλά επιβλέπει την εξέλιξη της δυναμικής των πραγμάτων και φροντίζει να μην εκπέσει αυτή η δυναμική». Λόγια πάρα πολύ σοβαρά και κυρίως πάρα πολύ φυσικά.
Κι εδώ ακριβώς παρεμβαίνει ο μαρξισμός. Ο Ένγκελς θα πει πως ο πολιτισμός, συνεπώς και η πολιτική που στοχεύει στη δημιουργία πολιτισμού, είναι ένας διαρκής αγώνας για την καθυπόταξη της φύσης. Η κοινωνία είναι το αντίθετο της φύσης και ο πολιτισμένος άνθρωπος είναι το αντίθετο του φυσικού ανθρώπου. Ο κατ’ εξοχήν φυσικός άνθρωπος είναι ο ανθρωποφάγος. Που ξέρει καλά αυτό που γνωρίζουν όλοι οι βιοχημικοί. Πως το πιο υγιεινό κρέας είναι το ανθρώπινο, που μεταβολίζεται εύκολα και δεν επιβαρύνει τη λειτουργία της πέψης. Δεν χωρεί καμιά αμφιβολία πως η ανθρωποφαγία είναι η πιο φυσικά υγιεινή διατροφή που θα μπορούσε να υπάρξει Δεν χωρεί καμιά αμφιβολία πως, καθώς ο πληθυσμός της γης αυξάνεται και η αναλογούσα κατά κεφαλή ποσότητα τροφής μειώνεται, η ανθρωποφαγία θα γίνει κάποτε της μόδας και στους πολιτισμένους. Γκαρσόν, ένα νεγράκι σούβλας, παρακαλώ! Αν αφήσουμε τη φύση να κυριαρχήσει πάνω στην κοινωνία, ο φασισμός γίνεται αναπόφευκτος. Το «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» του Καστοριάδη δεν είναι σύνθημα, είναι δίλημμα Ο φασισμός είναι η μοντέρνα εκδοχή της πολύ φυσικής ανθρωποφαγίας. Δηλαδή, ένας καπιταλισμός σπαραχτικά ειλικρινής.
Σοσιαλισμός σημαίνει «κοινωνισμός». Και η κοινωνία υπάρχει για να προστατεύονται οι αδύνατοι και όχι για να κυριαρχούν οι δυνατοί. Οι δυνατοί μπορούν να παν στη ζούγκλα με τον Ταρζάν και να ζήσουν εκεί παρέα με τα δυνατά λιοντάρια Αν και δεν είναι καθόλου βέβαιο πως τα δυνατά λιοντάρια θα αναγνωρίσουν σαν εξίσου δυνατά ζώα τους δυνατούς φασίστες και θα τους εξαιρέσουν από το μενού. Οπότε οι δυνατοί φασίστες θα επιστρέψουν στην κοινωνία των ανθρώπων φέρνοντας και μια λεοντή για να θυμούνται τη μάταιη απόπειρα να γίνουν λιοντάρια Οι φασίστες είναι κοριοί που, ωστόσο, μπορούν να σε φαν ζωντανό αν πέσουν πάνω σου μιλιούνια Γλίτωσα από τα λιοντάρια
και με φάγαν οι κοριοί, λέει ο μέγας είρων Μπέρτολντ Μπρεχτ. Είναι ένας θάνατος εντελώς γελοίος.
Βέβαια, υπάρχει βαρβαρότητα και στο σταλινισμό αλλά αυτή προέκυψε εκ των υστέρων δεν ήταν εκ των προτέρων γραμμένη στο πρόγραμμά του, όπως στο φασισμό.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Στάλιν και Νίτσε


«Ο Στάλιν δεν είναι, βέβαια, επίγονος του Μουσολίνι ή του Χίτλερ. Όχι μόνο γιατί είναι παλιότερος, αλλά και διότι ο κομουνισμός, ακόμα και στη σταλινική του εκδοχή, είναι το ακριβώς αντίθετο του φασισμού. Η κοινή στον φασισμό και το σταλινισμό αυταρχικότητα δεν πρέπει να μας μπερδεύει. Άλλωστε η αυταρχικότητα μπορεί να πάρει πολλές μορφές, ακόμα και δημοκρατικές κατ’ επίφαση.
Αν ο Στάλιν δεν είναι επίγονος, ο σύγχρονος του Μαρξ, Φρίντριχ Νίτσε (1844 - 1900), σε καμιά περίπτωση δεν θα μπορούσε να είναι πρόδρομος του φασισμού ή του ναζισμού. Τα πράγματα εδώ δεν τα μπέρδεψαν οι αστοί για λόγους σκοπιμότητας, όπως στην προηγούμενη περίπτωση, τα μπέρδεψε η γελοία αδερφή του Νίτσε, που ήταν ναζίστρια και που επεδίωκε με κάθε τρόπο και μέσο να χρίσει τον πεθαμένο αδερφό της πρόδρομο του ναζισμού. Πράγμα που, βέβαια, ο Γκέμπελς θα το εκμεταλλευτεί δεόντως. Ευτυχώς που ο μαρξιστής Χάινριχ Μαν, αδερφός του Τόμας Μαν, θα αποκαταστήσει έγκαιρα τον Νίτσε.
Αλλά οι αποκαταστάσεις μετά το θάνατο του Στάλιν το 1953 ήταν τόσο πολλές, που δεν θα περισσέψει χρόνος να ασχοληθούμε. Ο Νίτσε χτύπησε ανελέητα το γερμανικό εθνικισμό όπως και κάθε εθνικισμό ή άλλο αγελαίο μόρφωμα Κανείς δεν μίσησε περισσότερο από τον Νίτσε τόσο την ανθρώπινη αγέλη όσο και το Κράτος. Κανείς δεν επιθύμησε τόσο πολύ την αυτοθεοποίηση του ανθρώπου. Όμως, το «γίνε θεός του εαυτού σου» του Νίτσε δεν σημαίνει γίνε παντοδύναμος σαν το θεό σημαίνει στηρίξου στον εαυτό σου, πάτησε καλά στα ποδάρια σου, όπως ο Ζαρατούστρα, και άσε στην άκρη το θεϊκό μπαστούνι. Απ’ αυτή την άποψη ο άθεος Νίτσε, όπως και ο θεϊστής Ντοστογιέφσκι, είναι πρόδρομος του φιλοσοφικού υπαρξισμού και όχι, βέβαια, του ναζισμού. Αλλωστε, αυτή η πάρα πολύ μεγάλη μορφή της σύγχρονης σκέψης δεν ήταν καν «γνήσιος» Γερμανός. Ήταν Σλάβος κατά την καταγωγή. Πολωνός συγκεκριμένα. Ο Νίτσε δεν έκρυψε ποτέ το φιλοσημιτισμό του. Κι ωστόσο βαφτίστηκε εχθρός των Εβραίων. Ο Νίτσε ήταν φιλόσοφος, δεν ήταν κοινωνιολόγος. Και σαν φιλόσοφος δεν θα ήταν δυνατό να κρίνει συγκεκριμένες μορφές κοινωνικότητας ή κοινωνικής οργάνωσης. Αλλωστε έκρινε, για την ακρίβεια κατακεραύνωσε, μόνο τον αγελαίο ανθρωπο. Κυρίως τον κατ’ εξοχήν αγελαίο άνθρωπο, το φασίστα, όπως θα μπορούσαμε να πούμε αν ο όρος ήταν γνωστός στην εποχή του. Ο περίφημος
«υπεράνθρωπος» του Νίτσε δεν έχει καμιά σχέση με το Σούπερμαν, όπως θα θελήσει να εμφανίσει το πράγμα ο Γκέμπελς. Ο υπεράνθρωπος του Νίτσε παίρνει τη δύναμή του μόνο από το πνεύμα και το ήθος του, ποτέ από τους μύες. Αν ο Νίτσε επετέθη με τόση σφοδρότητα κατά του χριστιανισμού ήταν γιατί ο χριστιανισμός, μια θρησκεία για δούλους όπως λέει, αποθεώνει την πνευματική οκνηρία μ’ εκείνο το ανεκδιήγητο «μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι». Και διότι κάνει τον κάθε ελλειμματικό να νιώθει σπουδαίος για μόνο το λόγο πως έχει το θεό μαζί του.
Εκτός από τον Ζαρατούστρα (Ζωροάστρη) στο Τάδε έφη Ζαρατούστρα (προτιμήστε την κλασική μετάφραση του Νίκου Καζαντζάκη), δύο τυπικούς νιτσεΐκούς υπεράνθρωπους μπορείτε να βρείτε και στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη, του απ’ αριθμόν δύο μετά τον Νίτσε στο διεθνή νιτσεΐσμό. Είναι ο Αλέξης Ζορμπάς και ο Καπετάν Μιχάλης. Ο Γιάννης Γουδέλης, ο εκδότης των έργων του Νίκου Καζαντζάκη στη δύσκολη περίοδο του διωγμού του από τα ελληνοχριστιανίζσντα φασιστοειδή, που ποτέ δεν θα λείψουν απ’ αυτόν τον κατάφορτο με ιστορία τόπο, βία είχε να σας πει πολλά, αν ζσύσε, για την ακατανόητη συμπεριφορά του Σπύρου Μελά και των άλλων «πατριωτών», που έκαναν ό,τι μπορούσαν για να μην πάρα το βραβείο Νόμπελ ο μεγαλύτερος νεοέλληνας πεζογράφος, για μόνο το λόγο πως ήταν νιτσεΐστής, όχι μαρξιστής. Ο καπετάν Μιχάλης, όπως και ο καπετάν Αρης, βγαίνουν
έξω από τα όρια του ελληνοχριστιανισμού, άρα δεν είναι «γνήσιοι» Έλληνες. Στην πυρά, λοιπόν, και τα βιβλία, και ο συγγραφέας τους. Ο Νίτσε ήταν λίγο νεώτερος από τον Μαρξ. Και οι δύο, ο καθένας απ’ τη σκοπιά του επεχείρησαν, τον ίδιο καιρό, να ανιχνεύσουν τη δυνατότητα ύπαρξης ενός «νέου ανθρώπου» σε συνθήκες αστικού και κυρίως μικροαστικού ανθρωπακισμού. Όμως, ο ανθρωπάκος, ο βολεψιματίας, ο αριβίστας, όχι μόνο δεν θα εξαφανιστούν στη Σοβιετική Ένωση αλλά θα πολλαπλασιάζσνται ταχύτατα σε συνθήκες υπαρκτού σοσιαλισμού.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Δευτέρα 8 Απριλίου 2013

Φασισμός


«Να πιστεύεις, να υπακούς, να πολεμάς. Αυτό ήταν το σταθερό και μονότονα επαναλαμβανόμενο σύνθημα του Μουσολίνι, ο οποίος απαγόρευσε τη χρήση του πολύ γνωστού συνθήματος της Γαλλικής Επανάστασης Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη. Ο φασισμός είχε και έχει πάντα σαν «ηθικά» πρότυπα για την αγωγή του πολίτη την αγάπη για την πατρίδα, την αφοσίωση στο καθήκον και την πειθαρχία. Το τέλειο μοντέλο του σωστού κράτους για το φασίστα είναι η πόληκράτος της αρχαίας Σπάρτης.
Ο φασισμός, στην αρχή του, δεν ήταν δόγμα, ήταν πρόγραμμα δράσης για την κατάχτηση της εξουσίας. Ο φασισμός δεν αναγνωρίζει κανένα ηθικό κίνητρο στην ιστορία και όλα τα εξαρτά από τη θέληση για δύναμη των αδυνάτων, που γίνονται δυνατοί με την ένωσή τους. Ένας βλάκας μπορεί να σε βασανίσει μόνο όταν συζητάς μαζί του από ανάγκη και χωρίς τη θέλησή σου. Πολλοί βλάκες ενωμένοι μπορούν να διαλύσουν τα πάντα με την ενωμένη, αγελαία και ζωώδη βούλησή τους. Είναι τεράστια η δύναμη της μάζας, που δεν αποτελείται κατά πλειοψηφία από ευφυείς.
Αυτό εκμεταλλεύτηκε και ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ. Ο Μουσολίνι απεχθανόταν τον ορθολογισμό και τόνιζε συνέχεια την αξία και τη σημασία των ενστίκτων και του ακτιβισμού, της δράσης για τη δράση. Ο πόλεμος για τον Μουσολίνι ήταν κάτι σαν γυμναστική που κρατά τις μάζες σε φόρμα. Όταν δεν γίνεται πόλεμος πρέπει να γίνονται μαζικές λαϊκές παρελάσεις, που μοιάζουν με ασκήσεις ακρίβειας ενός καλά γυμνασμένου στρατού. Ο Χίτλερ θα επιστρατεύσει διάσημους σκηνοθέτες για να στήνουν παρελάσεις σε μορφή υπερθεάματος, όπου η κοινωνία των μυρμηγκιών επιδεικνύει τις τεράστιες εντομολογικές της δυνατότητες.
Οι φασίστες πιστεύουν φανατικά στην αξία και τη σημασία κάθε είδους ανισότητας, φυσικής, οικονομικής, κοινωνικής. Ο φασισμός είναι
μια φυσική, μια ζωώδης κατάσταση. Ο φασισμός είναι κοινωνικός δαρβινισμός, όπου ο Καιάδας λειτουργεί ακατάπαυστα. Ο φασισμός είναι
το αντίθετο του ανθρωπισμού. Και δεν έχει ιδιαίτερα καλές σχέσεις με το χριστιανισμό ή όποια άλλη θρησκεία. Ο καλός φασίστας δεν επικαλείται το θεό στις δύσκολες στιγμές του αλλά τον Αρχηγό ή το «πνεύμα της φυλής», όπως αυτό αντικειμενοποιείτε στα διάφορα λάβαρα και σύμβολα, που λειτουργούν άλλοτε σαν φετίχ και άλλοτε σαν τοτέμ.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Volkswagen


«Ο τελευταίος, μάλιστα, έφκιαξε για το λαό ένα πολύ φτηνό αυτοκίνητο, που υπάρχει ακόμα στους δρόμους όλου του κόσμου, ίσως για να μας θυμίζει πως ο ναζισμός κυκλοφορεί πάντα Το Φολκσβάγκεν, που στα γερμανικά σημαίνει λαϊκό όχημα, ήταν δική του ιδέα. Ποιος ηγέτης τον καιρό του Χίτλερ θα μπορούσε να λανσάρει το σλόγκαν «ένα αυτοκίνητο για τον καθένα»; Αν στ’ αλήθεια πιστεύεις κι εσύ πως το σύνθημα «ένα αυτοκίνητο για τον καθένα» είναι πιο σημαντικό και πιο φιλολαϊκό απ’ το «καλές δημόσιες συγκοινωνίες για όλους», ψάξου και ίσως ανακαλύψεις μέσα σου, ο μη γένοιτο, έναν αγέννητο ακόμα φασίστα.
Πνίξ’ τον πριν γεννηθεί γιατί μετά θα δυσκολευτείς πολύ. Κυρίως όταν δέρνεις τη γυναίκα σου, όταν ταλαιπωρείς τα παιδιά σου, όταν χαίρεσαι να εξουσιάζεις τους υφισταμένους σου, όταν είσαι δημόσιος υπάλληλος και βασανίζεις αυτούς που θα έπρεπε να εξυπηρετείς· όταν, δηλαδή, έχεις τις αναγκαίες ηθικές, κοινωνικές και ψυχολογικές προϋποθέσεις για να είσαι ένας γελοίος φασιστάκος της γελοιωδέστερης μορφής, αυτής που ο Μιχαήλ Ρομ θα ονομάσει «καθημερινό [ή υφέρποντα] φασισμό». Πρόκειται για έναν άτυπο φασισμό, που παράγει φασιστοειδή αδιάκοπα και σε καθημερινή βάση. Ένας φασίστας δημαγωγός να εμφανιστεί ξαφνικά, και το φασιστοειδές θα γίνει αυτομάτως κανονικότατος φασίστας. Ο καθημερινός φασισμός μετατρέπεται εύκολα σε κοινωνικό κίνημα και σε κόμμα, αν ο φασίστας ηγέτης είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί επιδέξια τη φασίζσυσα, αυταρχική, μικροαστική νοοτροπία της καθημερινής ζωής.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Σωβινισμός


«Δεν κουμαντάρει κανείς εύκολα τις πάρα πολλές εθνότητες που συναποτελούσαν τη Σοβιετική Ένωση, όπως άλλωστε έδειξε και το πρόβλημα που δημιουργήθηκε στη διάρκεια της «βασιλείας» του Γκορμπατσόφ στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου παρά τη συνεχώς και ειλικρινώς διακηρυσσόμενη ευγνωμοσύνη των Αρμενίων για τη βοήθεια που τους πρόσφερε το νέο καθεστώς το 1917 ώστε να ξεφύγουν απ’ το λεπίδι των Τούρκων, έρχονται τώρα και ζητούν την ενσωμάτωση στην ενσωματωμένη στην ΕΣΣΔ Αρμενία μιας ενσωματωμένης στην ΕΣΣΔ περιοχής του ενσωματωμένου στην ΕΣΣΔ Αζερμπαϊτζάν! Οι σοβινιστές, λοιπόν, παραμένουν ηλίθιοι και υπό σοσιαλιστικό καθεστώς.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.


Γραφειοκρατία

"Πώς και γιατί συνέβη αυτό το κακό με τη σοβιετική γραφειοκρατία, όταν μάλιστα όλοι τη φοβούνταν και στην αρχή όλοι επιθυμούσαν να μην εμφανιστεί αυτό το σκιάχτρο; Πώς γίνεται ένας ειλικρινής και τίμιος κομουνιστής να μεταβάλλεται ξαφνικά σε αισχρό γραφειοκράτη; Ας ακούσουμε και πάλι τον Τρότσκι. Νομίζω ότι λέει την τελευταία λέξη επί του θέματος: «Όταν λιγόστεψε η ένταση και οι νομάδες της επανάστασης καθηλώθηκαν στις θέσεις τους, ξυπνούσαν τότε μέσα τους, ζωντάνευαν και αναπτύσσονταν όλα τα χαρακτηριστικά της ψυχολογίας του μέσου ανθρώπου, συμπάθειες και επιθυμίες
υπαλλήλων ικανοποιημένων απ’ τον εαυτό τους (...) Αρχισαν επισκέψεις ανάμεσα στους ηγετικούς κύκλους, τακτικές εμφανίσεις στα μπαλέτα, συντροφικά γλέντια με πιοτό, όπου έπαιρνε κι έδινε το κουτσομπολιό, όλα αυτά που εμένα δεν μ’ ενθουσίαζαν καθόλου». (Από το βιβλίο του  Η ζωή μου).
Έχουμε εδώ μια τέλεια περιγραφή της προΐούσας γραφειοκρατικοποίησης ενός πρώην επαναστάτη, που έκανε την επανάσταση και ησύχασε. Και καλά αυτός. Αμ, οι άλλοι, οι κηφήνες που δεν έκαναν καμιά επανάσταση; Εννοώ τους γραφειοκράτες των δυτικών κομουνιστικών κομμάτων, κυρίως αυτών που δεν πέρασαν τις δυσκολίες που πέρασε το
δικό μας ΚΚΕ μ’ εκείνους τους εκπληκτικούς αγώνες του. Αμ, οι παράλλοι, οι δεύτερης και τρίτης γενιάς γραφειοκράτες, που δεν τους γνώρισε ο Τρότσκι, όμως τους ξέρουμε καλά εμείς; ΤΙ οικτρά ανθρωπάκια, μα το θείο Κάρολο!
Όλοι αυτοί κάποτε βρέθηκαν λίγο ώς πολύ τυχαία κοντά στα γραφεία του ΚΚ, μπήκαν μέσα και την άραξαν για να παριστάνουν ισοβίως τους κομματικούς παράγοντες και τα στελέχη — τρομάρα τους για στελέχη, δηλαδή — έναντι μιας ισχνής αντιμισθίας, που συχνά
αντισταθμίζεται από μια γονική κομματική παροχή και το πράγμα έτσι γίνεται ακόμα πιο ευχάριστο. Ω, της γραφειοκρατικής συμφοράς! θείε Κάρολε, πώς καταντήσαμε έτσι; Να τοποθετούνται οι γραφειοκράτες στο απυρόβλητο και από κει να μας πυροβολούν με τη μωρία τους και την αγραμματοσύνη τους. θείε Βλαδίμηρε, δώσ’ τους πρώτα μια φάπα και στη συνέχεια πες τους πως έχουν τόση σχέση με τον κομουνισμό όση κι ο φάντης με το ρετσινόλαδο. Όχι, πάντως, με το ρετσινόλαδο του Μανιαδάκη, γιατί αυτό είχε όντως σχέση με τον κομουνισμό, εδώ σε μας: το έδινε το πρωτοπαλίκαρο του Μεταξά στους κομουνιστές για να αποκαθαρθούν στα γρήγορα απ’ όλα τα σκατά που είχαν μέσα τους, βαθιά μέσα τους, μέχρι τη βρώμικη ψυχή τους.
Λοιπόν, η σοβιετική γραφειοκρατία ήταν φαινόμενο αναπόφευκτο; Ναι, ήταν. Το λέω εν πλήρει συνειδήσει και απελπισία Σε κάθε ανώριμη κοινωνία, όπου ο «νέος άνθρωπος» είναι το ζητούμενο και όχι το υπάρχον, η γραφειοκρατία είναι αναπόφευκτη. Η γραφειοκρατία σ’ όλες τις μορφές της θα εξαλειφθεί μόνο στην αταξική κοινωνία. Μέχρι τότε, κουράγιο. Και μη χτυπάτε το κεφάλι σας στον τοίχο όταν απέφτετε πάνω σε γραφειοκράτη. Χτυπήστε το καλύτερα πάνω του. Το ίδιο κάνει."

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.


Σάββατο 30 Μαρτίου 2013

Η "προφητεία" του Τρότσκι

«Γράφει ο Τρότσκι στο σημαδιακό και θα λέγαμε προφητικό έργο του 7α πολιτικά μας καθήκοντα,γραμμένο το 1904 στη Γενεύη: «Οι μέθοδοι του Λένιν οδηγούν πρώταστην αντικατάσταση του κόμματος από την κομματική οργάνωση, στη συνέχεια στην αντικατάσταση της κομματικής οργάνωσης από την Κεντρική Επιτροπή και τέλος στην αντικατάσταση της Κεντρικής Επιτροπής από τον ένα και μοναδικό, το δικτάτορα». Τα παραπάνω λόγια, που ακούγονται σαν προφητεία, γράφτηκαν πάρα πολύ έγκαιρα για το κατοπινό σοβιετικό καθεστώς, το 1904. Τα πράγματα θα εξελιχτούν ακριβώς όπως τα πρόβλεψε ο Τρότσκι.
Όμως, αμέσως μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση ο Τρότσκι αλλάζει απόψεις και συμφιλιώνεται οριστικά πλέον με τον Λένιν. Τώρα πιστεύει στο «δημοκρατικό συγκεντρωτισμό», όπως τον καταλαβαίνει ο Λένιν, σαν ένα κράμα αυταρχικότητας που ντρέπεται να πει το όνομά της και δημοκρατίας που στραβοπατάει φορώντας τα στενά παπούτσια του συγκεντρωτισμού. (Η γνήσια δημοκρατία τείνει σταθερά στην αποκέντρωση).»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.


Δεν φταίνε οι Εβραίοι, αλλά το μεγάλο κεφάλαιο!

«Ποτέ κανείς δεν θα καταφέρει να πείσει τον αποβλακωμένο μικροαστό πως για τα δεινά του δεν φταίει η ράτσα των Εβραίων, αλλά το μεγάλο Κεφάλαιο, που είναι κατά κύριο λόγο εβραϊκό. Ο Εβραίος Μαρξ, που θα κατηγορηθεί από άλλης τάξεως ηλιθίους για αντισημιτισμό είναι σαφέστατος επ’ αυτού στο  Εβραϊκό ζήτημα. Οι Εβραίοι έπαιξαν ουσιαστικό ρόλο στην εδραίωση του καπιταλισμού σαν τραπεζίτες. 'Επαιξαν όμως εξίσου ουσιαστικό ρόλο και στη
δημιουργία του μαρξισμού και την εδραίωση του κομουνισμού. Οι ζηλόφθονες και οι φοβισμένοι μικροαστοί, οι φασίστες και οι φασίζοντες, όταν επιτίθενται κατά των Εβραίων επιτίθενται ταυτόχρονα τόσο κατά των φανερών εχθρών, των κομουνιστών, όσο και κατά των κρυφών, των μεγαλοαστών, που τους φράσσουν το δρόμο της «κοινωνικής ανόδου». Ο αντισημιτισμός στη φιλόξενη και ανεκτική Γαλλία δεν ήταν ποτέ ισχυρός έξω από τα όρια της μικροαστικής άκρας Δεξιάς. 'Ομως, στη διάρκεια του Μετώπου θα φουντώσει ξαφνικά και θα γενικευτεί. Κάποιοι θα ανακατώσουν τη χόβολη και η φωτιά που θα ανάψει θα κάψει πολλούς.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Προσοχή στον σοσιαλίζοντα εθνικισμό

«Η πιο μεγάλη αντιεθνικίστρια σ’ ολόκληρη την ιστορία του αντιεθνικισμού είναι αναμφισβήτητα η πολιτογραφημενη Γερμανίδα, Πολωνοεβραία Ρόζα Λούξεμπουργκ. Αλλά η θρυλική Ρόζα είναι νεκρή από το 1919. Από τη χρονιά αυτή και μετά στη Γερμανία δεν υπάρχει κανένα σοβαρό εμπόδιο για να ανακόψει την ορμή του γερμανικού εθνικισμού. Πρώτα ο ολίγον εθνικιστής Έμπερτ, μετά ο πολύ εθνικιστής Χίντεμπουργκ, μετά ο υπερεθνικιστής Χίτλερ και η Γερμανία θα καταποντιστεί στον εθνικισμό της, που μάταια προσπαθεί να τον ανακόψει ο Τόμας Μαν. Στο  Μαγικό βουνό μάταια ο μεγάλος πεζογράφος κρούει απεγνωσμένα τον κώδωνα του κινδύνου. Η φυματίωση του εθνικισμού θα προσβάλει και θα καταστρέψει έναν ολόκληρο λαό, ένα μεγάλο λαό. Προσοχή, λοιπόν, ακόμα και στον ολίγο, το σοσιαλίζοντα εθνικισμό. Ο ολίγος εθνικισμός κατά κανόνα ενεργεί όπως ο αρχικός πυρήνας της χιονοστιβάδας μέσα σε μια ελλειμματική συνείδηση, η οποία χρειάζεται προγονικά υποστυλώματα προκειμένου να νιώθει καλά ο χάλιας φορέας ενός ετοιμόρροπου ψυχισμού. Ο εθνικισμός, πέρα και πάνω από τις ποικίλες πολιτικές εφαρμογές του είναι ύπουλη ψυχική νόσος, θα πει ο Βίλχελμ Ράιχ.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Εθνικισμός: το τελευταίο καταφύγιο των ηλιθίων

«Ο Αιζαακ Μπερλίν (Καρλ Μαρξ) λέει πως τόσο ο Μαρξ όσο και ο Ένγκελς πίστευαν πως ο εθνικισμός, μαζί με τη θρησκεία και το μιλιταρισμό, είναι ισάριθμοι αναχρονισμοί και συγχρόνως υποπροϊόντα και προπύργια της καπιταλιστικής τάξης, ανορθολογικές, αντεπαναστατικές δυνάμεις οι οποίες με την εξέλιξη των οικονομικών θεμελίων τους θα
εξαφανιστούν αυτομάτως. Δεν εξαφανίστηκαν. Ο ανορθολογισμός θα αποδειχτεί ισχυρότερος του ορθολογισμού, φαινόμενο κάθε άλλο παρά σπάνιο στην ιστορία. Άλλωστε, πάρα πολλά επαναστατικά και απελευθερωτικά κινήματα χρησιμοποίησαν τον εξόφθαλμα παράλογο εθνικισμό για να πετύχουν λογικότατα πράγματα Ο εθνικισμός, εκτός από ιδεολόγημα είναι και εργαλείο δουλειάς. Το παν εδώ θα εξαρτηθεί σε ποιου τα χέρια βρίσκεται αυτό το εργαλείο. Ο Στάλιν στην αρχή, όταν ήταν επίτροπος Εθνοτήτων, επεχείρησε αλλά δεν μπόρεσε να κάμψει τον εθνικισμό, το τελευταίο καταφύγιο των ηλιθίων, όπως θα πει ο Γκαλμπρέηθ, μια ερζάτς θρησκεία που ταλανίζει αδιάκοπα τον κόσμο από την εποχή του Διαφωτισμού, που τον εφεύρε. Όμως, στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ο Στάλιν θα αλλάξει τακτική και θα χρησιμοποιήσει πολιτικά το ρωσικό εθνικισμό με έναν άκρως εντυπωσιακό τρόπο και με πολύ μεγάλη επιτυχία
Ο Κορνήλιος Καστοριάδης (Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας) συνιστά να χρησιμοποιούμε έξυπνα το ούτως ή άλλως αναπόφευκτο φαντασιακό. Οι κοινωνίες για να αυτοθεμισθούν και να αυτοοργανωθούν χρησιμοποιούν περισσότερο τη φαντασία, άρα και το παράλογο, παρά τη λογική. Όμως, αυτό ακριβώς έκανε και ο Στάλιν: χρησιμοποίησε περισσότερο τη φαντασία, άρα και το παράλογο, παρά τη λογική. Η λογική δεν βολεύει, ο παραλογισμός δεν βολεύει, τι βολεύει, λοιπόν.  Ίσως μια ισορροπία ανάμεσα στα δύο, όπως στην αρχαία Ελλάδα (Βλέπε επί του θέματος και το ιδιοφυές έργο του Ντοτς Οι Έλληνες και το παράλογό).
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο Διαφωτισμός, που δημιούργησε τον εθνικισμό στη σύγχρονή του εκδοχή, παρά την αναμφισβήτητη αξία του και τον τεράστιο ιστορικό του ρόλο, είναι δημιούργημα του «φωτισμένου» στρώματος της αστικής τάξης, που ασφυκτιούσε υπό φεουδαρχικό υπερεθνικό ή πολυεθνικό καθεστώς. Ο εθνικισμός ήταν ο τρόπος που βρήκαν οι διαφωτιστές να προσβάλουν τη φεουδαρχία και τις Αυτοκρατορίες. Ο εθνικισμός, λοιπόν, είναι αυτός που δημιούργησε τα εθνικά κράτη. Κάθε πολυεθνικός συνασπισμός, είτε παραπέμπει σε μια άτυπη αυτοκρατορία είτε όχι, είναι εξ ορισμού αντιεθνικιστικός. Ο διεθνισμός δεν είναι εξ ορισμού προοδευτικός. Το παν εδώ θα εξαρτηθεί από το είδος και τους σκοπούς των πολυεθνικών σχημάτων. Σε συνθήκες ανάπτυξης και επέκτασης των πολυεθνικών, σαφώς και δεν είμαστε διεθνιστές με την έννοια που θα ήθελε το μεγάλο Κεφάλαιο και οι κονδυλοφόροι του.
Διεθνιστικός και αντιεθνικιστικός είναι και ο εξ ορισμού οικουμενικός χριστιανισμός. Κι αυτό σημαίνει πως ο διεθνισμός δεν είναι προοδευτικός πάντα και σ’ όλες τις περιπτώσεις. Όπως δεν είναι πάντα και σ’ όλες τις περιπτώσεις αντιδραστικός ο εθνικισμός. Ο Μαρξ και ο
Ένγκελς τάσσονται ρητά και κατηγορηματικά κατά του εθνικισμού διότι έχουν στο νου τους, σαν ιστορική προοπτική, το παγκόσμιο αταξικό κράτος. Σε μια τέτοια περίπτωση δεν μπαίνει θέμα εθνικισμού διότι δεν μπαίνει θέμα εθνικού κράτους. Ο εθνικισμός μ’ άλλα λόγια, όταν δεν είναι ένα βλακώδες ιδεολόγημα κατάλληλο περισσότερο για φασίστες παρά για σοβαρούς ανθρώπους, είναι ένα εύχρηστο εργαλείο για πολιτική δουλειά, που πρέπει να μάθουμε να το χρησιμοποιούμε επιδέξια κατά τις περιστάσεις και κατά τους προγραμματισμούς μας.Η εμφάνιση ενός αριστερού εθνικισμού τα τελευταία χρόνια έχει
άμεση σχέση με τον ιμπεριαλισμό και την ανάπτυξη των πολυεθνικών εταιριών και των πολυεθνικών οργανωτικών, διοικητικών και οικονομικών σχημάτων. Τα αριστερά κόμματα υποχρεώθηκαν εκ των πραγμάτων να ενδοστραφούν και να γίνουν και αυτά λιγάκι εθνικιστικά. Δεν πρέπει να είμαστε δογματικοί σε τίποτα και για τίποτα.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.


Ο φασισμός και οι αστοί

«Οι αστοί θα καταλάβουν έγκαιρα πως ο φασισμός όχι μόνο τους βολεύει σε περιόδους κρίσης, αλλά είναι και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την ανάσχεση της ανάπτυξης του κομουνιστικού κινήματος. Και με βαριά καρδιά θα τον αποδεχτούν σαν λύση ανάγκης. Μέχρι που ο Χίτλερ να τους πάρει φαλάγγι, οπότε και θα αλλάξουν συμπεριφορά και πάλι με βαριά καρδιά θα συμμαχήσουν με τους κομουνιστές κατά του φασισμού και του ναζισμού στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Από τότε και μέχρι τις μέρες μας ο φασισμός θα είναι ο μπαλαντέρ στο πολύπλοκο πολιτικό παιχνίδι. Μόνο που σήμερα οι αστοί δημαγωγοί ποντάρουν πιο έξυπνα και πιο διακριτικά στο χαρτί του φασισμού, αποφεύγοντας να αναφέρουν ακόμα και το όνομά του μετά τη ναζιστική θηριωδία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Αν ο μπαλαντέρ που λέγαμε σας θυμίζει κάτι το πράσινο, ορθώς σας το θυμίζει.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Φασισμός είναι ο "σοσιαλισμός" των μικρομεσσαίων

«Ο φασισμός και ο ναζισμός είναι ο «σοσιαλισμός» των μικρομεσαίων. Κι αν αυτό κάτι πράσινο σας θυμίζει, ορθώς σας το θυμίζει. Ο φασισμός έχει χαμαιλεοντική ικανότητα μεταμφίεσης και δεν είναι πάντα δικτατορικός. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ούτε ο Μουσολίνι, ούτε ο Χίτλερ, ούτε ο δικός μας Μεταξάς κατέλαβαν την εξουσία με τη βία. Την εξουσία τούς την παρέδωσαν οι αστοί για να καλμάρουν τους έξαλλους μικροαστούς και δι’ αυτών θα ανακόψουν την ανάπτυξη του μαρξιστικού εργατικού κινήματος. Αν αυτό σας θυμίζει κάτι πράσινο και ΕΑΜογενές, ορθώς σας το θυμίζει.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Οι πλούσιοι είναι όλοι έξυπνοι

«Έλα, όμως, να πεις στον Μήτσο πως είναι παράλογη σπατάλη του κοινωνικού πλούτου η εναέρια κυκλοφορία μιας παρέας κροίσων με λίαρ τζετ. θα σου πει: Μπράβο τους, αφού τα κατάφεραν. Και δεν θα αναρωτηθεί πώς τα κατάφεραν. θα ερμηνεύσει το γεγονός σαν εύνοια της τύχης, σαν εύνοια του θεού και, σε μια πολύ πιο προχωρημένη κατάσταση αποβλάκωσης, σαν το πραχτικό αποτέλεσμα της εξυπνάδας του πλούσιου. Λες και οι ηλίθιοι ανάμεσα στους πλούσιους δεν αντιπροσωπεύουν το ίδιο ακριβώς ποσοστό ηλιθίων που υπάρχουν παντού. Ξεχνάμε πως τόσο η εξυπνάδα όσο και η βλακεία είναι κατηγορήματα υπερταξικά και υπερκομματικά (Το μεγάλο πρόβλημα για μας τους αριστερούς είναι η... αριστερή βλακεία. Με τη δεξιά βλακεία τα βολεύουμε όπως όπως.)»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.

Πέμπτη 28 Μαρτίου 2013

Τι να σου πάρουν, βρε ξόανο;

«Εκτός από τους παραπάνω τρεις αποτελεσματικούς τρόπους για να βγάλει κανείς χρήματα, υπάρχει κι ένας τέταρτος, που είναι αναποτε­λεσματικός διότι είναι ελάχιστα προσοδοφόρος (κερδοφόρος): η αποτα­μίευση του περισσεύματος του μισθού ή του ημερομισθίου. Σε αντίθεση με τους τρεις κλασικούς τρόπους που είναι ανοιχτοί, αυτός εδώ είναι κλειστός. Ο μισθός είναι αδύνατο να αυξάνεται συνε­χώς. Αυτό σημαίνει πως όσο μεγάλος κι αν είναι ο μισθός σου απο­κλείεται να γίνεις βιομήχανος με την αποταμίευση του περισσεύματος.
Μπορείς, όμως, να γίνεις στην αρχή μικροβιοτέχνης, στη συνέχεια βιοτέχνης και τέλος βιομήχανος, αν όλα παν καλά και κυρίως αν έχεις το θεό, που λέγαμε, μαζί σου.
Όπως και να ’ναι, αν παραμείνεις μισθωτός σ’ όλη σου τη ζωή και ποτέ δεν βάλεις στη δούλεψή σου άλλους μισθωτούς, ξέχνα τον πλούτο. Δεν υπάρχει ούτε ένας πλούσιος που απόχτησε πλούτο με τις εκ του μισθού του οικονομίες και χωρίς να έχει ανθρώπους να δου­λεύουν για λογαριασμό του σε μια δική του εργασία. Η δική μας ερ­γασία ανοίγει κάποιες προοπτικές, η μισθωτή εργασία συνήθως κλεί­νει όλες τις προοπτικές. Το πολύ που μπορείς να κάνεις με το μισθό σου είναι να αγορά­σεις, κατά το τέλος της ζωής σου, ένα ή δυο διαμερίσματα και, λίγο νωρίτερα, ένα ή δύο αυτοκίνητα, ένα με μονό κι ένα με ζυγό αριθμό.
Αντε, να νοικιάσεις και καμιά γκαρσονιέρα για την γκόμενα, που βοη­θάει την κατάκοπη σύζυγό σου στα συζυγικά της καθήκοντα χωρίς, βέβαια, την άδειά της. Η επί της γης μικροαστική ευτυχία σου θα πε­ριοριστεί σ’ αυτά τα ολίγα. Πες, λοιπόν, δόξα σοι ο θεός, και συνέχισε να πηδάς την γκόμενα. Αν, μωρέ μικροαστέ μου, τα θεωρείς πολλά όλα αυτά που απόχτησες είναι γιατί δεν έχεις συνείδηση των μεγεθών και παριστάνεις τον καπιταλιστή διότι έχεις ένα σπίτι, ένα αυτοκίνητο, μια σύζυγο, ένα παιδί, ένα σκύλο και μια γκόμενα. Να με συγχωρείς, φίλε, αλλά αν τον καπι­ταλισμό τον αντιλαμβάνεσαι ούτω πως, μικροαστικά, τι να σου πω να σου πω πως είσαι ηλίθιος; Και γι’ αυτό φοβάσαι πως θα στα «πάρουν οι κομουνιστές»; Τι να σου πάρουν, βρε ξόανο; Το διαμέρισμα; Ξέρεις να πήραν οι κομουνιστές, όταν υπήρχαν, εκεί που υπήρχαν, κανένα διαμερισματάκι ή κανέναν κηπάκο; Αντε, λοιπόν, πνίξου μέσα στην τάφρο που δημιούργησε γύρω σου η χονδροειδής προπαγάνδα, η προορισμένη για χοντρούς εγκεφάλους και άσε μας ήσυχους στην αγωνία μας για
το μέλλον του κόσμου. 
Λοιπόν, φίλε μου, που αν και σε βρίζω σε θεωρώ πάντα φίλο (άλ­λωστε, μόνο τους φίλους θα μπορούσε να βρίσει κανείς χωρίς να τον παρεξηγήσουν), όσο καλά κι αν σε πληρώσει ο εργοδότης σου για τις υπηρεσίες που του παρέχεις, ποτέ δεν θα σου δώσει αυτά που πρέπει
Για να στα δώσει πρέπει να σε κάνει συνεταίρο. Άλλωστε, κανείς εργο­δότης δεν δίνει στο μισθωτό περισσότερα απ’ όσα κερδίζει απ’ αυτόν. Αν το έκαμνε, θα χρεοκοπούσε, θα το έκλεινε το μαγαζί. Αυτά τα πράγματα, άλλωστε, δεν μπορούμε να τ ’ αφήσουμε στην
καλή προαίρεση των αφεντικών, στην καλοσύνη τους, στα χριστιανικά τους αισθήματα. Εκτός του ότι οι περισσότεροι στερούνται αυτών των υψηλών ιδανικών, τα κοινωνικά και τα οικονομικά φαινόμενα δεν είναι πρόβλημα συνεννόησης και καλής θέλησης, όπως θέλουν να λένε αφε­λέστατα οι σοσιαλδημοκράτες. Οι κοινωνικοί νόμοι, δυστυχώς, δεν έχουν σχέση ούτε με το συ­ναισθηματισμό, ούτε με την ατομική βούληση, ούτε με την καλή προαί­ρεση. Είναι αντικειμενικοί Και αφάνταστα σκληροί Αυτός είναι ο λόγος που ένας καπιταλιστής, ακόμα και στην περίπτωση που είναι όντως ένας «χρυσός άνθρωπος» (με την ηθική έννοια, γιατί με την οικονο­μική δεν θα ήταν και τόσο δύσκολο να είναι), θα παραμείνει εκμε­ταλλευτής μέχρι το τέλος του καπιταλιστικού βίου του. θέλει δεν θέ­λει. Αν δεν θέλει δεν έχει παρά ν’ αλλάξει δουλειά και να γίνει μι­σθωτός. Το μυστικό του πλούτου, λοιπόν, είναι καλά κρυμμένο μέσα στη μαγική λέξη κέρδος.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.


Τετάρτη 27 Μαρτίου 2013

Κομμουνιστές και χριστιανοί

«Αν οι κομουνιστές έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να κερδίσουν τελικά, λέει ο Τεγιάρ ντε Σιαρντέν, που συν τοις άλλοις ήταν και πολύ καλός θεολόγος, αυτό οφείλεται στο ότι είναι οι μόνοι πλέον που είναι σε θέση να πεθάνουν για συμφέροντα που δεν είναι τα προσωπικά τους, όπως οι χριστιανοί παλιότερα, τότε που δεν ήταν ακόμα ψοφοδεείς και μπορούσαν να αντιμετωπίζουν με αξιοπρέπεια τα λιοντάρια στην αρένα. Άλλωστε  εκείνοι πίστευαν στη «μετά θάνατον ζωή» κι αυτό διευκόλυνε το θάνατό τους. Οι χιλιάδες κομουνιστές, όμως, που στήθηκαν με τόση αξιοπρέπεια μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα δεν πίστευαν στη μετά θάνατον ζωή. Για μένα τουλάχιστον, ο Νίκος Μπελογιάννης και ο Νίκος Πλουμπίδης, μεταξύ πάρα πολλών άλλων, σαφώς υπερτερούσαν κατά το ήθος από τους μάρτυρες του χριστιανισμού.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού».

Αισιοδοξία

«Όπως θα πει ο Καμύ, η μόνη γνήσια μορφή αισιοδοξίας είναι η χωρίς προσδοκία ανάστασης ή αναβίωσης παραδοχή του απόλυτα βέβαιου γεγονότος του θανάτου των πάντων. Μόνο τότε μπορείς να βαδίζεις προς τον τάφο σου τραγουδώντας ηρωικά και πένθιμα, λέει ο Καμύ.  (Ο Ξένος και Ο μύθος τον Σίσυφου θα σας μάθουν πολλά επ’ αυτού). Κουράγιο, λοιπόν, μελλοθάνατοι, και καλή δύναμη. Κι όσοι προτιμάτε μια από τις πολλές μορφές αθανασίας που προσφέρουν τα μαγαζιά όλων των θρησκειών, δεν έχετε παρά να διαλέξετε όποια σας ταιριάζει και με γεια σας!»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999

Αναρχισμός του Ραφαηλίδη

"Η αναρχία είναι μια κατάσταση φυσική. Κάθε φυσιολογικός άνθρωπος δεν μπορεί παρά να νιώθει άσχημα όταν κάποιος ή κάποιοι προσπαθούν να περιορίσουν την φυσική για κάθε άνθρωπο τάση να φέρεται φυσικά. Η εξουσία είναι κάτι το παρά φύση. Στην φύση δεν υπάρχει εξουσία, υπάρχει ηγεσία. Ηγέτης είναι αυτός που ηγείται, που προηγείται και δείχνει τον δρόμο στους άλλους για να μη χαθούν. Το κριάρι δεν ασκεί εξουσία στο κοπάδι, απλώς ηγείται του κοπαδιού.

Μια μικρή ή μεγάλη ομάδα ανθρώπων εύκολα δέχεται ως φυσικό ηγέτη αυτόν που αναδεικνύεται φυσικά, μέσα από φυσικές, μη καταναγκαστικές, αυτόματες διαδικασίας. Οι άνθρωποι, ακόμα κι όταν δεν το δείχνουν, πάντα δυσφορούν όταν ο ηγέτης έρχεται έτοιμος απ' έξω ή πέφτει με αλεξίπτωτο από πάνω.

Αναρχία, λοιπόν, είναι η άρνηση κάθε μορφής εξουσίας που δεν είναι φυσική και κοινά αποδεκτή από όλους και όχι μόνον από την πλειοψηφία. Η αναρχία πάει σταθερά κόντρα σε κάθε είδους αρχή, σε κάθε μορφή εξουσίας, θρησκευτική, πολιτική, κομματική.

Η αναρχία και η ελευθερία είναι σχεδόν συνώνυμα. Οι προσπάθειες των φιλοσόφων να τοποθετήσουν τα όρια της ατομικής ελευθερίας ενός ανθρώπου δίπλα στα όρια της ατομικής ελευθερίας του κάθε ανθρώπου δεν είναι παρά μια θεωρητική επιβεβαίωση του κύριου αιτήματος του αναρχισμού για σεβασμό της ατομικότητας και της προσωπικότητας του καθένα.

Αρκεί, βέβαια, τούτη η προσωπικότητα να μην είναι χονδροειδώς ετεροκαθορισμένη και με τον ψυχολογικό μηχανισμό της "ψευδούς συνειδήσεως" να γίνεται αντιληπτή από το άτομο σαν αβίαστα αυτοκαθορισμένη. Δεν είναι δυνατόν κάποιος να πιστεύει πως είναι άνθρωπος με προσωπικότητα, όταν είναι καταφάνερο πως το συνειδησιακό περιεχόμενο της προσωπικότητάς του δεν δημιουργήθηκε κάτω από μια πολύ μεγάλη δέσμη ανεμπόδιστων επιδράσεων αλλά μπήκε στην συνείδηση με "μετάγγιση" από μια κοινή δεξαμενή, ας πούμε από τον Θεό, από την κομματική ιδεολογία, από την συλλογική "εθνική ψυχή", από τον Αρχηγό.

Το αναρχικό κίνημα, με τις πολλές και ποικίλες παραλλαγές του, αποσκοπεί στην εγκαθίδρυση στην κοινωνία καθεστώτος πραγματικής ισότητας, πραγματικής αδελφοσύνης, πραγματικής δικαιοσύνης, έξω και πέρα από κάθε καταναγκασμό που βάζει όρια και στην ισότητα, και στην αδελφοσύνη, και στην δικαιοσύνη. Ο αναρχισμός, η απόρριψη της Αρχής, της εξουσίας σε όλες της τις μορφές, είναι ένα ιδανικό για την αβίαστα και ελεύθερα αυτορυθμιζόμενη προσωπικότητα.

Μια συγκεκριμένη "κοινωνία ζώων" δεν αλληλοσπαράσσεται. Τα μέλη της ανακαλύπτουν την αξία της φυσικής κοινωνικότητας μόνα τους, με βάση το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Το φυσικό δίκαιο δεν είναι το δίκαιο της ζούγκλας. Γίνεται, όμως, δίκαιο της ζούγκλας όσον αφορά τις "εξωτερικές σχέσεις". Μια ομάδα ζώων του ίδιου είδους μπορεί να βρίσκεται σε σταθερά εχθρικές σχέσεις με μια άλλη ομάδα ζώων διαφορετικού είδους.

Αν αντιμετωπίζουμε τις ανθρώπινες φυλές σαν διαφορετικά ζωικά είδη που αλληλοσπαράσσονται μέχρι εξοντώσεως, τότε δεν είμαστε μόνο ρατσιστές, είμαστε ζώα, αφού ξέρουμε πως όλοι οι άνθρωποι, ασχέτως φυλής, ανήκουν στο ίδιο βιολογικό είδος.

Κανένας άνθρωπος δεν διαφέρει από τον άλλο όσον αφορά τις βιολογικές λειτουργίες. Κάθε διαφορά στην εξωτερική εμφάνιση έχει σχέση μάλλον με το περιβάλλον παρά με την βιολογία. Όταν ζεις στην διακεκαυμένη ζώνη είναι σαν να κάνεις μια διαρκή, καταναγκαστική ηλιοθεραπεία. Το δέρμα σου μαυρίζει και το επίκτητο χαρακτηριστικό γίνεται κληρονομικό με την εγγραφή του στο DNA. Κάθε λευκός θα μαυρίσει ύστερα από χίλιες γενιές απογόνων αν εγκατασταθεί σήμερα στην Νιγηρία, για παράδειγμα. Κάθε διαφορά, λοιπόν, ανάμεσα σε φυλές είναι διαφορά ανάμεσα σε συμφέροντα και όχι σε αίματα.

Ο εθνικισμός είναι πολιτιστικό δεδομένο. Στηρίζεται στην διαφορετικότητα των πολιτισμών, ή μάλλον στην ιεράρχηση των πολιτισμών, αν δεχτούμε πως θα ήταν δυνατό να υπάρξει μια τέτοια ιεράρχηση, πράγμα που ο μεγάλος εθνολόγος και δημιουργός του δομισμού (στρουχτουραλισμού) Λεβί-Στρός το απορρίπτει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο.

Δεν υπάρχει ανώτερος και κατώτερος πολιτισμός, λέει ο Λεβί-Στρος. Κάθε πολιτισμός υπάρχει «καθ' εαυτόν και διά τον εαυτό του», όπως θα έλεγαν οι υπαρξιστές. Μόνο η τερατώδης αλαζονεία του αποικιοκράτη Ευρωπαίου θα κάνει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό μέτρο σύγκρισης για όλους τους άλλους.

Γιατί οι Ινδιάνοι της Αμερικής να μη βλέπουν σαν κατώτερο του δικού τους τον εξοντωτικό ευρωπαϊκό πολιτισμό που τους καθυπόταξε; Και τι θα μπορούσε να σημαίνει η νοσταλγία του "πολιτισμένου" για τον "χαμένο παράδεισο", αν όχι μια αναγνώριση της αξίας πολιτισμών που δεν μοιάζουν με τον δικό του; Ο αναρχισμός πριν απ' όλα είναι μια αποδοχή της ετερότητας, ένας σεβασμός του διαφορετικού, μια συνεργασία με το «όλως άλλο», όπως θα έλεγε ο Κροπότκιν.

Ο αναρχισμός, δίνοντας έμφαση στην αυτοκαθοριζόμενη προσωπικότητα, είναι φυσικό να απεχθάνεται κάθε αγελαία συμπεριφορά ακόμα και την εθνικιστική, πολύ περισσότερο την ρατσιστική. Ωστόσο, κάθε τόσο εμφανίζονται αγέλες "αναρχικών".

Βέβαια, δεν πρόκειται για κλασικού τύπου αναρχικούς, αλλά για "αναρχοαυτόνομους", που είναι το ακριβώς αντίθετο των αναρχικών. Οι αναρχικοί είναι εξόχως κοινωνικοποιημένα άτομα. Κύριος στόχος τους είναι η δημιουργία μιας όσο το δυνατόν πιο φυσικής κοινωνίας, χωρίς καταναγκασμούς και καταπίεση. Οι αναρχοαυτόνομοι, αντίθετα, είναι τέρατα εγωισμού, επιδεικτικά εχθρικοί όχι μόνο προς τον αντιφρονούντα αλλά και προς τον ομοϊδεάτη τους. Είναι αυτοί ακριβώς που γελοιοποιούν σταθερά και μόνιμα το αναρχικό κίνημα με την ίδια περίπου έννοια που οι γραφειοκράτες κομμουνιστές γελοιοποιούν σταθερά και μόνιμα το κομμουνιστικό κίνημα.

Ωστόσο, έχουν και οι αναρχοαυτόνομοι τον μεγάλο θεωρητικό τους. Λέγεται Μαξ Στίρνερ (1806-1856).

Κατά τον Στίρνερ, δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα ανεξάρτητη από το άτομο. Η κοινωνία, το κράτος, οι τάξεις, οι άλλοι άνθρωποι αποτελούν αφαιρέσεις. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να παίρνει κανείς στα σοβαρά όλα αυτά τα σκιώδη. Η μόνη πραγματικότητα είναι το άτομο και τίποτα άλλο έξω απ' αυτό. Ένας τέτοιος ριζικά αντικοινωνικός εγωισμός ονομάζεται "σολιπσισμός". Είμαι τόσο μόνος ("solus") που η μόνη γνήσια συνείδηση που μπορώ να έχω είναι η συνείδηση του εαυτού μου.

Φυσικά, οι αναρχοαυτόνομοι δεν είναι τέτοιοι γιατί μελέτησαν Μαξ Στίρνερ, που είναι ένας πολύ σοβαρός φιλόσοφος, αλλά διότι δεν έχουν κανενός είδους ιδανικά, ιδεατούς στόχους προς τους οποίους οι άνθρωποι προσανατολίζουν την συμπεριφορά και την δράση τους, άσχετα από την επιτυχή ή ανεπιτυχή έκβαση της προσπάθειας. Τα ιδανικά είναι "σημαδούρες". Δεν υπάρχουν για να πραγματώνονται αλλά για να μπορούμε να προσανατολίζουμε την συμπεριφορά μας και να μην χανόμαστε στο χάος.

Ο Μαξ Στίρνερ είναι ένας απελπισμένος άνθρωπος που βλέπει την χρεοκοπία των χριστιανικών ιδανικών και θλίβεται. Και ενώ στην αρχή πιάνεται από τα σοσιαλιστικά ιδανικά, τα εγκαταλείπει και αυτά ως εξ ίσου ανεπαρκή με τα χριστιανικά.

Ακριβώς τέτοιοι είναι και οι σημερινοί αναρχοαυτόνομοι. Χωρίς να είναι φιλόσοφοι για να μπορούν να μετατρέψουν την απελπισία τους σε φιλοσοφικό κείμενο, την μεταγράφουν σε καταστροφικές πράξεις για να μας πουν στην γλώσσα που καταλαβαίνουμε καλύτερα πως ξέρουν ότι είμαστε απατεώνες, παντελώς αδιάφοροι για το μέλλον του κόσμου, συνεπώς και το δικό τους μέλλον, μέσα στο οποίο ανακλάται πολλαπλασιαζόμενη η απελπισία του άνεργου πατέρα και ο σπαραγμός της αγράμματης μάνας, που άδικα περιμένει την εξ ύψους βοήθεια. Γιατί, λοιπόν, αυτοί οι άνθρωποι να μην είναι εχθρικοί απέναντι σ' έναν κόσμο εχθρικό; Δεν υπάρχει τίποτα το παράλογο στην "παράλογη" συμπεριφορά εφήβων που ξέρουν σε ποιόν κόσμο βρέθηκαν πεταγμένοι. Και τα χειρότερα δεν ήρθαν ακόμα. Ο κόσμος γέμισε "σολίστες" που αρνούνται να παίξουν με ορχήστρα.

Η αναρχία είναι τόσο παλιά, όσο οι Στωικοί και κυρίως οι Κυνικοί φιλόσοφοι της αρχαίας Ελλάδας. Εμείς ξέρουμε τον Διογένη μόνο από το πιθάρι του ή το φανάρι του και όχι από συμπεριφορές πολύ πιο τυπικά αναρχικές, όπως για παράδειγμα η αδιάκοπη παρενόχληση των αρχόντων.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Διογένης είπε στον Μέγα Αλέξανδρο που πλησίασε να δει γιατί ο φιλόσοφος δεν εγκαταλείπει έστω για λίγο την ηλιοθεραπεία του, έστω από απλή περιέργεια να δει ποιος τέλος πάντως είναι αυτός ο σπουδαίος Αλέξανδρος από την Μακεδονία, «Τραβήξου πιο πέρα, μου κρύβεις τον ήλιο». Έστω και σε μορφή ανεκδότου, η συμπεριφορά του Διογένη είναι τυπικότατα αναρχική. Η εξουσία πράγματι καταστρέφει τις φυσικές καταστάσεις.

Ένας άλλος βασιλιάς δεν τόλμησε να τιμωρήσει τον μεγαλοφυή αναρχικό Μπετόβεν όταν δεν έβγαλε το καπέλο του την στιγμή που περνούσε από μπροστά του η βασιλική άμαξα- και αυτό δεν είναι ανέκδοτο, είναι γεγονός. Ρώτησαν τον Μπετόβεν γιατί έκανε κάτι τόσο παράτολμο κι αυτός απάντησε φυσικότατα: «Μα, ο βασιλιάς πρέπει να βγάζει το καπέλο του όταν με βλέπει!»

Οι καλλιτέχνες είναι φύσει αναρχικοί. Η όποια εξουσία ασκούν με το ταλέντο τους είναι μια φυσική εξουσία και συνεπώς αυτονοήτως σεβαστή.

Οι Κυνικοί, που τους είπαν έτσι χλευαστικά γιατί η συμπεριφορά τους ήταν τόσο φυσική όσο και του σκύλου (του κυνός) εμφανίζονται σε περίοδο παρακμής της Δημοκρατίας. Η κυνική φιλοσοφία, η πρώτη γνωστή μορφή αναρχισμού, δεν είναι παρά μια κριτική της Δημοκρατίας, που δεν τα κατάφερε να εδραιωθεί τόσο ώστε να μη χρειαστεί να παραδοθεί στην ασιατικής καταγωγής μακεδονική αυταρχία.

Σε όλη την διάρκεια του χριστιανικού Μεσαίωνα η αναρχική ιδέα θα πάρει την μορφή σατανά και θα χωθεί στις ψυχές των μαγισσών, που τολμούν και απειθαρχούν στις εντολές των επί της γης τοποτηρητών της Υπέρτατης Εξουσίας. Ας είναι καλά εκεί στην κόλαση που βρίσκονται αυτές οι υπέροχες γυναίκες που ενστικτωδώς κατάλαβαν πως αν δεν ξεσφίξεις τα πόδια σου για να αφήσεις να περάσει από την τρύπα ο σατανάς και να σε κατακυριεύσει, αναρχική, δηλαδή επαναστατική διάθεση είναι δύσκολο να αποκτήσεις. Όπως έλεγαν οι "σενσιμονιστές", τα δικαιώματα της σάρκας είναι φυσικά και άρα αναρχικά δικαιώματα. Το κρεβάτι, ένα αντικείμενο τριπλής χρήσεως, όταν δεν το έχεις μόνο για να κοιμάσαι ή να πεθαίνεις σε οριζόντια θέση, είναι πρώτης τάξεως τόπος για ασκήσεις λυτρωτικού αναρχισμού.

Τόσο πολύ θα εξευτελίσει την αναρχική ιδέα ο χριστιανισμός, που στο εξής οι Κυνικοί δεν θα είναι φιλόσοφοι, αλλά άνθρωποι που τολμούν να λένε τα πράγματα με το όνομά τους, αρνούμενοι να χρησιμοποιήσουν τον συμβατικό, κοινόχρηστο λόγο του ποιμνίου.

Παρά ταύτα, όταν τα πράγματα καταλαγιάσουν και όλες οι μάγισσες καούν στην πυρά, ο χριστιανισμός θα είναι αυτός που θα ξαναφέρει στην μόδα τον αναρχισμό. Και δεν εννοούμε μόνο τις πάμπολλες αναρχικές χριστιανικές αιρέσεις, σαν τους "Καθαρούς" για παράδειγμα, εννοούμε πρωτίστως τον χριστιανικό φιλοσοφικό αναρχισμό του άγγλου Γουίλιαμ Γκόντουιν (1756-1836), που λέει πως μόνον η σκέψη και το πνεύμα δικαιούνται να κυβερνούν τον κόσμο και όχι οι κοσμικοί άρχοντες ή οι παπάδες με το δανεικό πνεύμα.

Το πνεύμα ή το έχεις ή δεν το έχεις, από την φύση και από την αγωγή. «Ούτε το μυστήριο της βαπτίσεως, ούτε το άλλο της χειροτονίας μπορούν να σε κάνουν πνευματικό άνθρωπο», λέει ο καλός χριστιανός Γκόντουιν. Η Θεία Χάρη δεν μεταγγίζεται με τύπου άμπρα-κατάμπρα επεμβάσεις έξωθεν, λέει ο καλός χριστιανός Γκόντουιν και βρίσκει τον μπελά του από άλλους καλούς χριστιανούς, που όλη τους την πνευματικότητα την παίρνουν με διαρκείς μεταγγίσεις πνεύματος από την αστείρευτη πηγή του Αγίου Πνεύματος. Την ξέρουμε την καλοσύνη αυτών των εμβολιασμένων με καλοσύνη. Μοιάζουν μ' αυτούς που πάσχουν από μεσογειακή αναιμία και κάνουν συνεχείς μεταγγίσεις επί ματαίω.

Περίπου τα ίδια θα πει και ένας άλλος σπουδαίος χριστιανός αναρχικός, ορθόδοξος αυτός, ο Λέων Τολστόι (1828-1910). Που δεν έγραψε μόνο τα δημοφιλή μυθιστορήματα "Πόλεμος και ειρήνη" και "Αννα Κερένινα", αλλά και τα φιλοσοφικά πεζογραφήματα "Το κράτος του ζόφου" και "Ο θάνατος του Ιβάν Ίλιτς", δύο συγκλονιστικά κείμενα ορθόδοξου χριστιανικού αναρχισμού.

Σημειώστε πως η ορθοδοξία είναι αναρχική εκ κατασκευής. Στην καθαρή της μορφή δεν αποδέχεται κανενός είδους εξουσία, ούτε καν του μητροπολίτη, ούτε καν του πατριάρχη. Αν δεν αποδεχόταν και την απ' ευθείας στην συνείδηση του πιστού δρώσα θεϊκή εξουσία, θα ήταν ένας τέλειος αναρχισμός. Ο τολστοϊσμός, που παραλίγο θα γινόταν κάποτε χριστιανική αίρεση, είναι μια πιο ριζοσπαστική μετακίνηση της ορθοδοξίας προς την μεριά του αναρχισμού.

Θέλω να πω πως ο χριστιανισμός και ειδικότερα η ορθοδοξία, η πιο παλιά μορφή χριστιανισμού, διατηρεί ακόμα την προκωνσταντινική ανάμνηση των αναρχομεταφυσικών αγώνων της κατά της ρωμαϊκής εξουσίας και της εξουσίας των πλουσίων. Ο τολστοϊσμός είναι μια απόπειρα απαγκίστρωσης της ορθοδοξίας από το εξουσιαστικό φορτίο που της έβαλε στην ράχη η Ιστορία για να κάνει την δουλειά της με το παπαδαριό και την τρομοκρατία της κόλασης. Κι εσείς μου μιλάτε για τρομοκράτες εντελώς της πλάκας αν τους συγκρίνεις με τον αρχιτρομοκράτη Θεό, τον μόνο που διατηρεί το δικαίωμα όποτε θέλει να αγαπά και όποτε θέλει να μισεί τον πλησίον του, όπως λέει ο είρων Λαμπίς.

Ο αναρχισμός δεν είναι κατ' ανάγκην βίαιος. Αλλωστε, άλλο τρομοκρατία και άλλο αναρχία. Η τρομοκρατία, μία ανάμεσα σε πολλές μορφή βίαιου αναρχισμού, είναι η άσκηση εξουσίας διά του τρόμου. Αυτό σημαίνει πως η εξ ορισμού αντιεξουσιαστική κλασική προμπακουνική αναρχία είναι εχθρός τής εξ ορισμού σκληρής εξουσιαστικής τρομοκρατίας.

Τα πράγματα θα αλλάξουν όταν το αναρχικό κίνημα συναντήσει στον δρόμο του το μεταγενέστερο κομμουνιστικό κίνημα, για να προκύψει από την διασταύρωση το υβρίδιο του αναρχοκομμουνισμού του Μιχαήλ Μπακούνιν και του Πιότρ Κροπότκιν. Οι αριστεροί τρομοκράτες (υπάρχουν και δεξιοί τρομοκράτες) δεν είναι ούτε αναρχικοί, ούτε κομμουνιστές. είναι αναρχοκομμουνιστές, παιδιά του Μπακούνιν και όχι του Μαρξ. Επειδή, όμως, τον Μαρξ και τον Μπακούνιν, δύο θανάσιμους εχθρούς, που όσο ζούσαν τρώγονταν σαν τα σκυλιά, που λέμε, τους συνέδεε κάτι κοινό, ο κομμουνισμός, ο αναρχοκομμουνισμός θα δώσει μια τεράστια ποικιλία μειγμάτων, που άλλα έχουν μέσα τους περισσότερο μαρξισμό και άλλα περισσότερο μπακουνισμό.

O προυντονισμός δεν έχει μέσα του ίχνος κομμουνισμού. Και όμως είναι αναρχισμός, και μάλιστα η πρώτη μορφή οργανωμένου αναρχισμού. Ο Πιέρ-Ζοζέφ Προυντόν (1809-1865) είναι αυτός που θα αναγάγει τον αναρχισμό από ηθικό αίτημα που ήταν μέχρι τότε, σε πολιτικό κίνημα, και θα καθιερώσει τον όρο ως πολιτικό όρο. Στο περιλάλητο σύγγραμμά του "Τι είναι η ιδιοκτησία;" γραμμένο το 1840, θα δώσει μια απάντηση που θα γίνει κλασική: «Η ιδιοκτησία είναι κλοπή».

Εν τούτοις, ο Προυντόν δεν είναι κατά της ατομικής ιδιοκτησίας, είναι κατά της κλεμμένης ιδιοκτησίας. Ρουσφέτια, μίζες, απάτες, αρπαγές, πουστιές διάφορες, όλα αυτά τα εξόχως καπιταλιστικά είναι αυστηρά απαγορευμένα στον ηθικοκεντρικό καπιταλιστικό αναρχισμό του Προυντόν, τον «μικροαστικό αναρχισμό», όπως έλεγε ο Μαρξ.

Επειδή τίποτα δεν μπορείς να πετύχεις με τον καταναγκασμό, λέει ο Προυντόν, πρέπει να βρεις τρόπο να διασφαλίσεις την κοινωνία από κάθε εξουσιαστική παρεκτροπή. Η προυντονική λύση στο δύσκολο αυτό πρόβλημα είναι ένα πάρα πολύ πυκνό δίκτυο παραγωγικών και καταναλωτικών συνεταιρισμών, που ενώνονται ελεύθερα σε ομοσπονδίες, κι αυτές σε συνομοσπονδίες. Έτσι, προκύπτει στο τέλος ένα κράτος χωρίς κεντρική εξουσία, ένα μη-κράτος συνεταίρων.

Αυτό που σήμερα λέγεται αποκέντρωση και αυτοδιοίκηση είναι προυντονισμός. Πράγματι, όσο πιο αποκεντρωμένο είναι το κράτος, τόσο λιγότερο αισθητή είναι η παρουσία του. Και αν κάθε αυτοδιοικούμενη περιοχή γίνει μια ομοσπονδία συνεταιρισμών, ο συνεταιριστικός αναρχισμός του Προυντόν μετατρέπεται σε αναρχικό διοικητικό σύστημα.

Η ιδέα είναι εντελώς συναρπαστική. Και απολύτως πραγματοποιήσιμη, λέει ο νεοπρουντονικός Νόαμ Τσόμσκι, ο μεγάλος γλωσσολόγος και διεθνής ηγέτης του σύγχρονου ειρηνικού, μη κομμουνιστικού αναρχικού κινήματος. Θα ευχόταν κανείς η συνεταιριστική ιδέα, την αξία της οποίος πρώτος επεσήμανε ο Όουεν, να αναπτύσσεται συνεχώς και περισσότερο. Ο καπιταλισμός σίγουρα θα αποκτούσε πιο ανθρώπινο πρόσωπο.

Όμως, η αποτυχία του παμπάλαιου χριστιανικού κοινοτισμού, που δεν είναι παρά περιορισμένου εύρους προυντονισμός (οι ενορίες ήταν κάποτε παραγωγικοί και καταναλωτικοί συνεταιρισμοί), δείχνει πως οι συνεταιρισμοί είναι η ασπιρίνη και όχι το φάρμακο στον καρκίνο του καπιταλισμού.

Μετά τον Καρλ Μαρξ όλοι πλέον ξέρουμε πως η ατομική ιδιοκτησία δεν θα ήταν δυνατό να είναι στατική έννοια. Καπιταλισμός που δεν επεκτείνεται συνεχώς, κάποτε καταρρέει. Βιομηχανίες που δεν κατακτούν διαρκώς νέες αγορές για να τοποθετήσουν την αυξανόμενη παραγωγή που θα δώσει τα αυξημένα κέρδη, δεν αναπτύσσονται και κάποτε καταρρέουν κάτω από την πίεση ομόλογων βιομηχανιών, που αναπτύσσονται.

Ο ανελέητος ανταγωνισμός είναι νόμος απαράβατος στον καπιταλισμό. Στον γεμάτο καλές προθέσεις προυντονισμό, δεν είναι. Ο προυντονισμός είναι μια κλειστή οικονομία χωρίς δυνατότητες ανάπτυξης, ο καπιταλισμός είναι μια ανοιχτή οικονομία με κολοσσιαίες δυνατότητες ανάπτυξης. Ωστόσο, στα όρια και τα πλαίσια του υπάρχοντος καπιταλισμού, ο προυντονισμός είναι η πιο προωθημένη μορφή σοσιαλδημοκρατίας. Ο αναρχισμός του Προυντόν δίνει πράγματι ένα ανθρώπινο πρόσωπο στον καπιταλισμό. Ο προυντονισμός έχει το τεράστιο ηθικό πλεονέκτημα να καταργεί το κράτος ειρηνικά και στα γρήγορα. Δεν είναι τυχαίο που ο προυντονισμός, μια εξαιρετικά γοητευτική μορφή ειρηνικού αναρχισμού, θα γίνει τόσο δημοφιλής.

Όμως, το κράτος δεν καταργείται όσο υπάρχει ατομική ιδιοκτησία και κατά συνέπεια ανταγωνιστικές τάξεις, που καθιστούν αναγκαία την ύπαρξη του κράτους, λέει ο Μαρξ. Το κράτος μαραζώνει σιγά-σιγά μέχρι την πλήρη εξαφάνισή του στην αταξική κοινωνία, λέει ο Μαρξ και αρπάζεται άγρια τόσο με τον σύγχρονό του Προυντόν όσο και με τον ομοίως σύγχρονο και φίλο του μέχρι τότε Μπακούνιν.

Στο πολιτικό του ξεκίνημα ο Μιχαήλ Μπακούνιν (1814-1876) είναι φίλος και με τον Προυντόν και με τον Μαρξ. Όμως θα τσακωθεί πολύ άσχημα και με τους δύο. Με τον Προυντόν γιατί ο Μπακούνιν είναι κομμουνιστής, ονειρεύεται δηλαδή την αταξική και συνεπώς μη καπιταλιστική κοινωνία, και με τον Μαρξ διότι θέλει το αταξικό κράτος εδώ και τώρα, χωρίς την διαμεσολάβηση της δικτατορίας του προλεταριάτου, που ιστορικός προορισμός της είναι, κατά τον Μαρξ, να οδηγεί το κράτος στον δρόμο ενός συνεχούς μαρασμού, μέχρι την πλήρη εξαφάνισή του στην αταξική κοινωνία. Η οποία δεν μπορεί παρά να είναι αναρχική, αφού δεν θα υπάρχει σ' αυτήν εξουσία.

Αν επαναστατήσουμε όλοι όσοι μισούμε την ατομική ιδιοκτησία, την υπεύθυνη για όλα τα δεινά της ανθρωπότητας, και αν όλοι μαζί, προλετάριοι και μη, χτυπήσουμε σκληρά τον καπιταλισμό, τότε φτάνουμε στα γρήγορα στον κομμουνισμό χωρίς να περιμένουμε να μαραζώσει το κράτος και κουραφέξαλα, λέει ο πολύ βιαστικός Μπακούνιν.

Το σχέδιο του Μπακούνιν φαίνεται ακόμα πιο γοητευτικό απ' αυτό του Προυντόν, όχι μόνο γιατί έχει μέσα του πολλή δράση, αλλά και διότι υπόσχεται έναν κομμουνισμό που θα τον ζήσουν αυτοί που θα τον φτιάξουν. Ενώ ο κομμουνισμός του Μαρξ είναι δυσκίνητος. Ποιος μπορεί να ξέρει τι είναι δυνατό να συμβεί μέχρι την έλευση της αταξικής κοινωνίας, με μια δικτατορία του προλεταριάτου συνεχώς πάνω από το κεφάλι σου;

Σήμερα όλοι ξέρουμε τι είναι δυνατό να συμβεί αφού συνέβη. Όμως, όλοι ξέρουμε επίσης τι συνέβη και με την Κομμούνα του Παρισιού το 1871. Τσακίστηκε στα γρήγορα και εξαφανίστηκε μέσα σε λίγες μέρες. Κράτος δεν είναι η κυβέρνηση, κράτος είναι η βία, λέει ο Μαρξ επαναλαμβάνοντας τα λόγια του Προμηθέα. Κράτος χωρίς αστυνομία και στρατό δεν νοείται. Εδώ δεν νικάει ο καλύτερος, όπως στον στίβο, αλλά ο καλύτερα οπλισμένος ή αυτός που θα πιάσει στον ύπνο τον καλύτερα οπλισμένο, όπως έγινε κατά την Οκτωβριανή Επανάσταση.

Για να συνοψίσουμε: Οι προυντονικοί είναι αναρχικοί, αλλά δεν είναι κομμουνιστές. Οι μπακουνικοί είναι και αναρχικοί και κομμουνιστές, αλλά δεν είναι μαρξιστές. Οι μαρξικοί είναι κομμουνιστές διαρκώς και αναρχικοί μακροπροθέσμως. Και στα τρία ρεύματα ο αναρχισμός είναι η κοινή συνιστώσα. Όμως, αναρχισμός υπάρχει και στον χριστιανισμό, όπως είπαμε. Αρα ο αναρχισμός, στις πολλές παραλλαγές του, είναι μια απολύτως κυρίαρχη κατάσταση.

Το 1876, την χρονιά του θανάτου του Μπακούνιν, που όσο ζούσε διατηρούσε ζεστό το αίμα στις φλέβες των αναρχικών, ο Ιταλός αναρχικός Ενρίκο Μαλατέστα θα δημιουργήσει μια καινούργια παραλλαγή αναρχισμού. Αφού οι προυντονιστές, οι μπακουνιστές και οι μαρξιστές δεν μπορούν να τα βρουν και να δράσουν συντονισμένα, καλό είναι να μη σταματήσουμε να ενεργούμε ένας-ένας ή σε μικρές ομάδες.

Αυτήν την μορφή δράσης ο Ενρίκο Μαλατέστα την ονομάζει «έμπρακτη προπαγάνδα». Χρειάζεται, λέει ο Μαλατέστα, η έμπρακτη προπαγάνδα για να διατηρείται υψηλό το αγωνιστικό φρόνημα του λαού, μέχρι να έρθει η κατάλληλη στιγμή της επανάστασης - όποτε κι αν έρθει.

Η άποψη του Μαλατέστα θα βρει μια απροσδόκητα μεγάλη απήχηση. Ανταποκρίνεται θαυμάσια στον κοινωνικό ατομικισμό του αναρχισμού και ξεπερνάει την μεγάλη δυσκολία της συλλογικής οργάνωσης και δράσης. Τρεις φορές επιχείρησαν οι αναρχικοί να φτιάξουν δική τους Διεθνή, και τις τρεις απέτυχαν παταγωδώς. Μαζική δράση και αναρχισμός είναι έννοιες αντιφατικές εξ ορισμού.

Ο Μαλατέστα συνέλαβε το κοινωνικό νόημα του φιλοσοφικού Κυνισμού των αρχαίων Ελλήνων: Κάθε τόσο πρέπει παρενοχλείς τους κατέχοντες την εξουσία με διακεκομμένα χτυπήματα. Και με μια αυτόματη αλλαγή βάρδιας, μετατρέπεις τον βίαιο, τον μπακουνικό αναρχισμό σε μια κατάσταση διιστορική.

Αυτό ακριβώς είναι το μπακουνικής και όχι μαρξικής καταγωγής σημερινό αναρχικό κίνημα, που ποτέ δεν είχε την επιδοκιμασία των κομμουνιστικών κομμάτων. Αλλά πάντα εύρισκε κρυφή και ανομολόγητη αποδοχή από την λαϊκή συνείδηση. Ο ταλαιπωρημένος ανθρωπάκος, με τον χωροφύλακα, τον δικαστή και τον φορατζή συνεχώς πάνω απ' το κεφάλι του, γνωρίζει καλά τι σημαίνει εξουσία.

Μόνο σε μια ειδική περίπτωση ο αναρχισμός θα γίνει μαζικό λαϊκό κίνημα. Ο αναρχοσυνδικαλισμός είναι ένα από τα πιο έξυπνα και πιο τίμια λαϊκά κινήματα που εμφανίστηκαν ποτέ.

Το 1895, μια ομάδα Γάλλων αναρχικών ιδρύουν μια νέας μορφής εργατική ομοσπονδία, όχι χωρισμένη σε κλάδους ανάλογα με το είδος της εργασίας, αλλά μαζική και συμπαγή. Όχι, ας πούμε εργάτες χάλυβος απ' τη μια, εργάτες Τύπου απ' την άλλη (που έχουν γράψει Ιστορία στο αναρχικό κίνημα), αλλά εργάτες σκέτα. Μόνο έτσι θα ξεπεραστεί η λογική κατά τα άλλα τάση για υπεράσπιση των κλαδικών συμφερόντων και θα τονιστεί ο μαζικός και ταξικός χαρακτήρας του συνδικαλισμού.

Κύριος σκοπός ύπαρξης αυτών των σωματείων δεν είναι οι οικονομικές διεκδικήσεις, που μπαίνουν πάντα σε δεύτερο πλάνο, αλλά η οργάνωση γενικών απεργιών με απώτερο στόχο την παράλυση και την κατάρρευση του καπιταλιστικού κράτους και την ανάληψη της εξουσίας απ' ευθείας από τα συνδικάτα. Στην διάρκεια των μεγάλων απεργιών οι απεργοί και οι οικογένειές τους συντηρούνται από ένα καλά οργανωμένο ταμείο απεργιακής αρωγής.

Ο γαλλικός θεσμός του αναρχοσυνδικαλισμού θα διαδοθεί ταχύτατα στην Ιταλία και κυρίως την Ισπανία. Για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, ο ισπανικός αναρχοσυνδικαλισμός, παρ' όλο που δεν έχει την υποστήριξη των κομμουνιστών, -εντελώς το αντίθετο μάλιστα- θα γίνει ο φόβος και ο τρόμος των βιομηχάνων, που χρησιμοποιούν πάρα πολύ συχνά το νόμιμο δικαίωμά τους για ανταπεργία (λοκ-άουτ).

Το πανίσχυρο αναρχοσυνδικαλιστικό κίνημα ήταν η πρώτη πολιτική δύναμη στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Όμως, ήταν πολύ ισχυρό από πολύ νωρίτερα, από το τέλος του περασμένου αιώνα. Αν στον εμφύλιο πόλεμο είχε την υποστήριξη του κομμουνιστικού κόμματος, θα μπορούσε ίσως να καταλάβει την εξουσία πολύ άνετα όταν δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες.

Τόσο μεγάλο και τόσο καλά οργανωμένο ήταν το αναρχοσυνδικαλιστικό κίνημα στην Ισπανία, που στα χρόνια του εμφυλίου, σε συνθήκες πάρα πολύ αντίξοες, οι αναρχικοί μπόρεσαν να οργανώσουν υποδειγματικές κολεκτίβες, κάνοντας τον Φράνκο και τους περί αυτόν καθολικούς και φεουδάρχες να λυσσάξουν.

Με την σειρά τους θα λυσσάξουν και οι αναρχικοί και θα αρχίσουν να καίνε εκκλησίες και να σκοτώνουν παπάδες, οι οποίοι έχουν ήδη πιαστεί γερά από το ξίφος του στρατηγού Φρανθίσκο Φράνκο. Τόσο λυσσώδη εμφύλιο πόλεμο δεν θα βρείτε άλλον στην παγκόσμια Ιστορία, όσο κι αν ψάξετε. Το πολιτειακό πρόβλημα τότε δεν παιζόταν στα ζάρια μόνο ανάμεσα στην δημοκρατία και τον φασισμό, αλλά και ανάμεσα στην αστική δημοκρατία, την οποία στήριζαν οι κομμουνιστές, και τον φασισμό από την μια μεριά, και από την άλλη τον αναρχικό, τον μπακουνικό κομμουνισμό. Τελικά, θα κερδίσει ο φασισμός.

Ωστόσο, ένα σπάνιο φαινόμενο συμπεριφοράς της μάζας θα δείξει με τον πιο καθαρό τρόπο πως ο αναρχισμός έχει βαθιές ρίζες στην λαϊκή συνείδηση.

Ο σαρωτικός Μπουεναβεντούρα Ντουρούτι, μία από τις πιο σπάνιες και χαρισματικές μορφές λαϊκού ηγέτη, πριν σκοτωθεί μ' έναν εντελώς μυστηριώδη τρόπο και περάσει στον χώρο των λαϊκών θρύλων, ήταν ήδη αποδεκτός από ένα τεράστιο πλήθος Ισπανών, ασχέτως πολιτικής τοποθετήσεως. Η κηδεία, στην Βαρκελόνη, αυτού του πολύ μεγάλου αναρχικού ηγέτη είναι ένα φαινόμενο που ακόμα το μελετούν οι ειδικοί στην συμπεριφορά της μάζας. Μιλιούνια λαού από ολόκληρη την δημοκρατική εμφυλιοπολεμική Ισπανία δεν παρακολουθούν απλώς μια κηδεία, θα ήταν αδύνατο άλλωστε να περπατούν πίσω από ένα φέρετρο εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, αλλά κλαίνε μαζικά, κατά ομάδες, για τον θάνατο ενός πεθαμένου Θεού, του οποίου η ανάσταση δεν θ' αργήσει. (Για περισσότερα και ακριβέστερα, βλέπε το αριστούργημα του Χανς Μάγκνους Έντσεσμπέργκερ "Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας").

Είναι βέβαιο πως η αναρχία έχει βαθιές και δυνατές ρίζες στην μάζα. Αυτό το ήξερε καλά και ο αναρχικός μάλλον, παρά κομμουνιστής κατ' ουσίαν, Αρης Βελουχιώτης, όταν μάζευε γύρω του ένα πλήθος "παρανόμων".

Ο Φραντς Φανόν, ο θεωρητικός της αλγερινής επανάστασης, στο βιβλίο του "Της γης οι κολασμένοι" δεν αναφέρεται στους κολασμένους του "Κομμουνιστικού Μανιφέστου" αλλά στην αναρχική διάθεση που κρύβουν μέσα τους οι λούμπεν, που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν επαναστατικά με έξυπνους χειρισμούς.

Όλοι οι ριψοκίνδυνοι χρειάζονται σε μια επανάσταση όταν ήδη έχει ξεσπάσει. Δεν είναι εύκολο πράγμα η εξόντωση του ταξικού εχθρού, που έχει στην διάθεσή του τις πολύ ισχυρές δυνάμεις καταστολής, τους άνδρες των οποίων χρησιμοποιεί το σύστημα βαναύσως εκμεταλλευτικά έναντι πινακίου ολοένα και περισσότερο δυσεύρετης φακής.

Με λούμπεν κάνουν εκείνοι την δουλειά τους; Με λούμπεν θα κάνουμε και εμείς την δική μας. Αν είχαμε προλετάριους, θα την κάναμε με προλετάριους. Αυτό που σίγουρα έχουμε σε υπεραφθονία είναι η αναρχική διάθεση. Όλοι οι νορμάλ άνθρωποι κρύβουν μέσα τους έναν αναρχικό. Ακόμα και οι άνδρες των ΜΑΤ. Προς το παρόν μάς λιανίζουν, αφού γι' αυτό πληρώνονται. Αλλά νομίζετε πως δεν έχουν συνείδηση της βαρβαρότητας του συστήματος που τους χρησιμοποιεί εκμεταλλευόμενο την ανάγκη για επιβίωση των σύγχρονων σκλάβων;

Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν θα μπορούσαν να είναι αναρχικοί οι πάντες, αφού ήταν αναρχικός ένας γνήσιος Ρώσος αριστοκράτης, ο Μιχαήλ Μπακούνιν, και κυρίως ένας γνησιότατος Ρώσος πρίγκιπας, ο Πιότρ Κροπότκιν (1842-1921), ο πιο μεγάλος θεωρητικός του αναρχισμού, που διετέλεσε και υπασπιστής του τσάρου Αλέξανδρου Β', αυτού ακριβώς που δολοφόνησαν οι αναρχικοί το 1881. Πάντως, δεν τον δολοφόνησε ο Κροπότκιν. Αλλά επειδή ήταν ήδη φιλοαναρχικός, απελάθηκε από την Ρωσία αμέσως μετά την δολοφονία του φίλου του, του τσάρου.

Δεν εκτελέστηκε, γιατί ήταν πρίγκιπας. Αλλά μόλις φτάσει στην Γαλλία, θα αποποιηθεί επισήμως τον τίτλο του πρίγκιπα και το 1883 οι Γάλλοι, για να τον τιμωρήσου και για λογαριασμό των Ρώσων, τον κλείνουν τρία χρόνια φυλακή.

Όταν αποφυλακίζεται το 1886, πηγαίνει στην Αγγλία, όπου ζει τα επόμενα 30 χρόνια της ζωής του. Θα επιστρέψει στην πατρίδα του με την έκρηξη της Επανάστασης το 1917, αλλά δεν θα πάρει μέρος. Ως γνήσιος αναρχικός δεν είναι υπέρ της βίαιης επανάστασης, όπου πεθαίνουν πολλοί, είναι υπέρ των μεμονωμένων εκτελέσεων σε κλασικό αναρχικό στυλ, για να γίνεται οικονομία στο αίμα και για να γίνεται αβίωτος ο βίος των αστών. Η αριστερή τρομοκρατία είναι μια λεπτή και δύσκολη τέχνη, που απαιτεί υψηλό δείκτη νοημοσύνης και επιδεξιότητα νευροχειρουργού.

Ο φίλος του Πιότρ Κροπότκιν, Όσκαρ Ουάιλντ, ένας ακόμα διάσημος αναρχικός, λέει πως ο αυτοκαθαιρεθείς πρίγκιπας ήταν «ένας από τους δύο αληθινά ευτυχισμένους ανθρώπους που γνώρισε στη ζωή του». Και ο Ρομέν Ρολάν θα γράψει πως «ο Κροπότκιν έζησε αυτά που πρέσβευε μεν, αλλά δεν μπόρεσε να κάνει ο Λέων Τολστόι».

Όσο για τους Μπολσεβίκους, αυτοί τίμησαν τον Κροπότκιν στην κηδεία του επιτρέποντας στις χιλιάδες των Ρώσων οπαδών του, που υπήρχαν ακόμα το τέταρτο έτος της Επανάστασης, το 1921, να ακολουθήσουν το φέρετρο με αναπεπταμένες μαύρες αντί για κόκκινες σημαίες. Αλλά αυτό θα συμβεί για τελευταία φορά. Στο εξής, όλοι οι Ρώσοι θα φορούν κόκκινα. Τα μαύρα, άλλου είδους μαύρα, θα τα ξαναφορέσουν πολύ αργότερα, το 1991.

Ο Πιότρ Κροπότκιν ήταν ο πιο καλός πρίγκιπας που έζησε ποτέ. Ένας γνήσιος πρίγκιπας της εντιμότητας και του ήθους, που στο αριστούργημά του "Αμοιβαία βοήθεια" λέει πως στον καιρό μας ούτε καν οι μεγαλοφυείς μπορούν να κάνουν κάτι μόνοι τους. Η ανάγκη για συλλογική δράση θα γίνεται ολοένα και περισσότερο απαραίτητη σε όλα τα επίπεδα. Μέσα απ' αυτήν την ανάγκη για συλλογική δράση και με την ανάπτυξη όλων των δεξιοτήτων του καθένα χωριστά προκειμένου η συλλογική δράση να είναι πιο αποτελεσματική, η ανθρωπότητα θα οδηγηθεί κάποτε κατ' ανάγκην στον αναρχοκομμουνισμό. Είθε, άθεε Άγιε Πιότρ Κροπότκιν

Αλήτες σαν τον Νετσάγεφ, που σκοτώνουν για την χαρά του φόνου, θα τρυπώνουν πάντα ανάμεσα στους αναρχικούς. Αλλά δεν είναι αυτοί οι γνήσιοι αναρχικοί.

Οι γνήσιοι αναρχικοί έχουν κάτι από την συμπεριφορά του Διογένη και το ήθος του Κροπότκιν, ίσως του πιο έντιμου ανθρώπου που περπάτησε ποτέ στην γη."

Απόσπασμα από το βιβλίο "Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού", 1999.