Να κάνω μια ευχή, κάποτε θα ακουστεί και θα πιάσει*

Και καθώς θα βλέπουμε όσα θα γίνονται σήμερα, θα γυρίζουμε προς τα πίσω τον χρόνο, για να δούμε τη διαδρομή κάθε τόπου μέσα σ' αυτόν τον αιώνα. Δεν θα κάνουν το ίδιο στη Γη. Με πυροτεχνήματα θα σκεπάσουν το παρελθόν, σαν να θέλουν να το ξεχάσουν, αλλά και για να εξωραΐσουν το παρόν, έστω για λίγες ώρες. Με πυροτεχνήματα χαιρετίζουν την ελπίδα για το μέλλον, που πιστεύουν ότι θα είναι καλύτερο. Πάντα το ίδιο πίστευαν και θα συνεχίσουν να πιστεύουν.

- Νομίζω πως άρχισαν οι γιορτές, είπε ο Μικρός Πρίγκιπας. Εκεί στα μικρά νησάκια του Ειρηνικού Ωκεανού. Βγήκαν στην ακτή και χορεύουν. Νομίζω πως είναι τα νησιά Κιριμπάτι, όμορφα, γεμάτα κοράλλια νησάκια, με ανθρώπους ευτυχισμένους.

- Εκεί έχουν ορίσει τον μεσημβρινό αλλαγής της μέρας, είπε ο Εξιπερί. Δεν ξέρω αν είναι ευτυχισμένοι. Ξέρω πως είναι φτωχοί και πολύ πίσω από τον υπόλοιπο κόσμο.

Κούνησε το κεφάλι του το Παιδί του Γαλαξία και παρατήρησε:

- Ήταν ευτυχισμένοι, πριν τους ανακαλύψουν οι πολιτισμένοι. Ψάρευαν στα καθαρά νερά του ωκεανού, έτρωγαν καρύδες και ό,τι άλλο τους έδινε η γη τους. Επί βασίλισσας Βικτορίας όμως, τους ανακάλυψαν οι Βρετανοί - ή μάλλον ανακάλυψαν ότι τα όμορφα νησιά τους είχαν πλούσια κοιτάσματα από φωσφορικά άλατα. Για να τους «εκπολιτίσουν», όπως τους είπαν, ίδρυσαν το 1892 την αποικία των νησιών Γκίλμπερτ και Έλις και άρχισαν την εξόρυξη των αλάτων στο νησί Μπανάμπα. Το 1980 οι ιθαγενείς είδαν αυτό το νησί να εξαφανίζεται από τον «τυφώνα» της εξόρυξης. Δεν άφησαν ούτε ένα γραμμάριο αλάτων οι... πολιτισμένοι της βρετανικής αυτοκρατορίας.

- Έχασαν ένα νησί, αλλά κέρδισαν την ανεξαρτησία τους, παρατήρησε ο Εξιπερί. Νομίζω πως το 1979 έπαψαν να είναι βρετανική αποικία.

- Ναι, αφού τους πήραν τον πλούτο τους, τους έδωσαν την ανεξαρτησία. Κατάφεραν όμως να τους διχάσουν. Η αποικία κόπηκε σε δύο ανεξάρτητα κράτη, το Κιριμπάτι και το Τουβάλου, των νησιών Έλις, είπε το Παιδί του Γαλαξία. Το Κιριμπάτι, για να αντιμετωπίσει τη φτώχεια που έφερε η καταστροφή, άρχισε δικαστικό αγώνα κατά της Βρετανίας. Κέρδισε μια αποζημίωση, αλλά όχι και τα δικαστικά έξοδα.

- Θα πρέπει όμως να ξανάγιναν ευτυχισμένοι οι ιθαγενείς, όταν η χώρα τους έπαψε να είναι αποικία, σχολίασε ο Μικρός Πρίγκιπας. Εγώ τους βλέπω να είναι χαρούμενοι στη σημερινή γιορτή.

Το Παιδί του Γαλαξία έδειξε προς τα δεξιά ένα μεγάλο «παράθυρο» στην οθόνη του ουρανού και είπε:

- Δείτε μερικές εικόνες σχετικά πρόσφατες και θα καταλάβετε. Πριν φύγουν οι Βρετανοί, άφησαν πίσω τους ακόμη μια καταστροφή. Το 1957 έκαναν κοντά στο νησί Κιριμπάτι την πρώτη τους πυρηνική δοκιμή. Δείτε τις συνέπειες. Ούτε οι μεγάλοι τυφώνες, που σαρώνουν τον Ειρηνικό, δεν προκαλούν τέτοιες καταστροφές.

Έσκυψε το κεφάλι ο Εξιπερί και συμπλήρωσε:

- Δυστυχώς και η χώρα μου στην αποικία της, τη γαλλική Πολυνησία, έκανε έως το 1992 πυρηνικές δοκιμές. Η τελευταία, νομίζω, ήταν στην πόλη Μουρουρόα, που την κατέστρεψε. Γιατί όμως;

- Γιατί οι άμοιροι ιθαγενείς δεν μπορούν να αντιδράσουν, απάντησε το Παιδί του Γαλαξία. Πού θα βρουν το δίκιο τους; Στον ΟΗΕ; Δεν υπάρχουν δικαστήρια για τους ισχυρούς πάνω στη Γη.

- Νομίζω πως οι πυρηνικές δοκιμές απαγορευτήκαν, παρατήρησε ο Μικρός Πρίγκιπας. Τώρα θα πρέπει να βρήκαν την ησυχία τους οι κάτοικοι των νησιών του Ειρηνικού Ωκεανού. Άλλωστε, γιατί τον είπαν Ειρηνικό;

- Οι πυρηνικές δοκιμές απαγορεύτηκαν, όχι όμως και οι άλλες καταστροφές, εξήγησε το Παιδί του Γαλαξία. Κάθε άλλο παρά Ειρηνικός είναι ο ωκεανός, τουλάχιστον από τότε που τον ανακάλυψαν οι θαλασσοπόροι. Μετά τους Βρετανούς και τους Γάλλους, πήγαν οι Αμερικανοί να «εκπολιτίσουν» τους ιθαγενείς, οι οποίοι, μη έχοντας τι άλλο να πουλήσουν, πούλησαν τη θάλασσα. Το 1986 αναγκάστηκαν να υπογράψουν συμφωνία με τις ΗΠΑ και να παραχωρήσουν μόνο για 60 εκατομμύρια δολάρια τις αλιευτικές τους περιοχές.

Σκεπτικός ο Μικρός Πρίγκιπας προσπάθησε να κάνει λογαριασμούς και είπε:

- Κάτι είναι κι αυτό για τους 73.000 κάτοικους του Κιριμπάτι. Μπορούν να είναι ευτυχισμένοι.

- Πώς μπορούν να είναι, αφοί ανήκαν στους πιο φτωχούς του πλανήτη; αναρωτήθηκε το Παιδί του Γαλαξία. Το κατά κεφαλήν τους εισόδημα είναι μόλις 730 δολάρια και η χώρα τους βρίσκεται στην 189η θέση ανάμεσα στις 192 χώρες του πλανήτη. Το μόνο που τους απέμεινε είναι να αποδεχτούν τις προτάσεις των πολυεθνικών να επιτρέψουν την ταφή των βιομηχανικών αποβλήτων στις λιμνοθάλασσες των νησιών τους. Αλλά και χωρίς να το αποδεχτούν, αυτό ήδη γίνεται παράνομα από τους συγχρόνους πειρατές εμπόρους των αποβλήτων του θανάτου. Οι ιθαγενείς ήταν ευτυχείς και υγιείς, ζώντας μέσα στη φύση των νησιών τους. Τώρα δεν είναι. Πεθαίνουν από τις ασθένειες του πολιτισμού, χωρίς καν να γνωρίσουν όλες τις όψεις του. Στο Κιριμπάτι δεν έχουν καθημερινές εφημερίδες, ούτε και τηλεοπτικό σταθμό. Τα αυτοκίνητα είναι ελάχιστα και μόλις οι 22 στους 1.000 κα-τοίκους έχουν τηλέφωνο. Κάποιοι, ας πούμε πλούσιοι, έχουν βίντεο και ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

Μελαγχολικός από τις άλλες εικόνες που έβλεπε ο Εξιπερί στο παράθυρο της μεγάλης οθόνης του ουρανού, είπε:

- Δεν ξέρω τι να πω. Σε πολλές περιοχές του πλανήτη μου τα πράγματα είναι χειρότερα από τότε που έφυγα από τη Γη για το ταξίδι με τον Μικρό Πρίγκιπα στον Γαλαξία. Είμαστε στο τέλος του αιώνα και το Κιριμπάτι, που υποτίθεται ότι υποδέχεται τη νέα χιλιετία, βρίσκεται ακόμη στις αρχές του αιώνα. Και όμως οι κάτοικοί του γιορτάζουν, χαίρονται και ελπίζουν. Τι άλλο τους απομένει;

- Ίσως στις αρχές του αιώνα -ή μάλλον στους προηγούμενους- να ήταν καλυτέρα, πρόσθεσε ο Μικρός Πρίγκιπας. Δεν είναι όμως μέρα για να μελαγχολήσουμε. Κοιτάξτε πώς υποδέχονται στα άλλα μέρη το 2000. Είναι φαντασμαγορικό το θέαμα. Όλοι γιορτάζουν, χορεύουν, αγκαλιάζονται, φίλιουνται και εύχονται. Κοιτάξτε τα παιδιά. Όλοι τους έχουν γίνει παιδιά. Ποτέ άλλοτε δεν τους είδα έτσι τους ανθρώπους της Γης, ενωμένους και χαρούμενους να πιάνονται χέρι χέρι άγνωστοι μεταξύ τους. Δεν θα μπορούσε να ήταν πάντοτε έτσι, να μην τελείωνε ποτέ αυτό το πανηγύρι της χαράς και της ελπίδας; Είναι ένα πανηγύρι που φέρνει στην ιδία μοίρα πλουσίους και φτωχούς κάτω από βεγγαλικά και πυροτεχνήματα.

Το Παιδί του Γαλαξία κοίταξε με συμπάθεια τον Μικρό Πρίγκιπα και τον Εξιπερί, που είχαν αφεθεί να θαυμάζουν το φαντασμαγορικό θέαμα της Γης, τις εικόνες να αλλάζουν με την αργή περιστροφή της. Οι μεγάλες πρωτεύουσες ανταγωνίζονταν η μία την άλλη στην υποδοχή του νέου χρόνου. Ύστερα από αρκετή ώρα είπε:

- Το μεγάλο θέαμα ήταν πάντοτε η παρηγοριά, η ψευδαίσθηση που πρόσφεραν στους φτωχούς για να τους παραπλανήσουν. Και δεν είχαν πρόβλημα οι πλούσιοι να ξοδέψουν για θεάματα. Το πανηγύρι άρχισε από το φτωχό Κι-ριμπάτι και θα κλείσει πάλι στον Ειρηνικό, στις Δυτικές Σαμόα, το ίδιο φτωχές, δίπλα στις εξίσου φτωχές αμερικανικές Σαμόα. Τα φώτα αρχίζουν να σβήνουν. Αύριο όλα θα είναι ίδια, όπως πριν από το μεγάλο πανηγύρι. Μόνο ο χρόνος θα μετράει από το 2000.

- Να κάνω μια ευχή; ρώτησε ο Μικρός Πρίγκιπας.

- Να κάνεις. Και μακάρι να μπορούσαν να την ακούσουν όλοι οι άνθρωποι, είπε το Παιδί του Γαλαξία. Η ευχή σου είναι και ευχή μου, που την επαναλαμβάνω χρόνια τώρα. Κάποτε θα πιάσει. Δεν μπορεί, θα πιάσει.

4 Ιανουαρίου 2000

*απόσπασμα από το βιβλίο "Αν τρελαθεί ο Αυτοκράτορας" του Βίκτωρα Νέτα