Ανάπτυξη στην ΕΣΣΔ

«Παρά ταύτα, τα πράγματα δεν ήταν άσχημα σε απόλυτους αριθ­μούς. Αυτό που κάποτε άρχισε να γίνεται ανησυχητικό δεν ήταν η ανά­πτυξη καθεαυτή, αλλά η επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης. Η ανάπτυ­ξη δεν σταμάτησε, αλλά δεν ήταν αυτή που υπόσχονταν οι προηγούμε­νοι δείχτες, πράγμα που θα μπορούσε να έχει σαν συνέπεια να μην ξεπεράσει η Σοβιετική Ένοχ/η μέχρι το 2000 την πιο αναπτυγμένη καπιταλιστική χώρα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως έδειχναν οι μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70 δείκτες ανόδου της παραγωγής. Εντούτοις, και ενώ η κρίση είχε αρχίσει να εκδηλώνεται, η σοβιετι­κή βιομηχανία αντιπροσώπευε το 80% της αμερικανικής το 1981, ενώ

το 1913 αντιπροσώπευε μόλις το 12%. Το άλμα που είχε γίνει ήταν εντελώς άγνωστο για τους ρυθμούς ανάπτυξης του καπιταλισμού. Ωστό­σο, αυτό το άλμα εις ύψος θα γίνει τα τελευταία χρόνια της ζωής της Σοβιετικής Ένωσης άλμα εις βάθος, θα επιχειρήσουμε να δούμε το πώςκαι το γιατί. 
Στη γεωργία τα πράγματα ήταν καλύτερα, αλλά όχι ενθουσιαστικά. Το 1913 η γεωργική παραγωγή της Ρωσίας αντιπροσώπευε το 65% της αμερικανικής και το 1981 το 85%. Ομως, για να μπορούν οι Σοβιετικοί να μιλούν για σχετική αφθονία γεωργικών αγαθών, αυτά τα ποσοστά έπρεπε να φτάσουν και να ξεπεράσουν το 100%.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού».