Ταξική και κοινωνική συνείδηση / Ο "καινούριος άνθρωπος"

«Η ταξική και η κοινωνική συνείδηση δεν είναι πράγματα που τα αγοράζει κανείς απ’ τον μπακάλη. Είναι μια πολύ αργή διαδικασία ωρίμανσης. Στο κόμμα αυτόν τον καιρό συνωθούνταν γνήσιοι και κάλπικοι κομουνιστές, ιδεολόγοι και αριβίστες, έντιμοι και καθάρματα.

Να εξηγούμαστε, πάντως, για να μην τρομάξουν οι αστοί: όταν λέμε σταλινικός, εννοούμε τον κομουνιστή που σκοτώνει κατά προτίμηση κομουνιστή. Συνεπώς, ας είναι ήσυχοι οι μη κομουνιστές. Σε μια πιθανή υποτροπή του σταλινισμού στο απώτερο κομουνιστικό μέλλον θα κινδυνέψουν λιγότερο απ’ τους κομουνιστές. Ο σταλινισμός ήταν κυρίως μια ενδοκομουνιστική τραγωδία, με σαφέστατες κοινωνικές αιτιολογήσεις οφειλόμενες στις δύσκολες συνθήκες και στην έλλειψη τόσο ταξικής όσο και κοινωνικής συνείδησης.

Ο «καινούργιος άνθρωπος» δεν εμφανίστηκε στην πρώην Σοβιετική Ένωση μέχρι το τέλος της. Ο «καινούργιος άνθρωπος» που έλεγαν πως εμφανίστηκε ήταν ο παλιός με καινούργια σκούφια. Οι πραγματικοί κομουνιστές που ασφαλώς υπάρχουν και σήμερα στη Ρωσία και που πρέπει να είναι πολύ περισσότεροι σε απόλυτους αριθμούς, απ’ ό,τι ήταν την εποχή του Λένιν, έχουν να κάνουν πολλή δουλειά. Γιατί ο «καινούργιος άνθρωπος» δεν βγαίνει έτοιμος απ’ την κοιλιά της μάνας του. Θέλω να πω πως, κι αν δεν υπήρχε ο Στάλιν, δεν είναι καθόλου βέβαιο πως ο «νέος άνθρωπος» θα ευδοκιμούσε στην πρώην Σοβιετική Ένωση.

Έχουμε κάνει τον Στάλιν αποδιοπομπαίο τράγο για ανεπάρκειες πολύ πιο ουσιαστικές, που έχουν σχέση κυρίως με τη δυσκαμψία της ανθρώπινης συνείδησης και την απελπιστικά αργή διαφοροποίηση του εποικοδομήματος.

Η παράλληλη μελέτη του φασισμού θέλει να δείξει ακριβώς αυτό πόσο εύκαμπτο και πόσο δύσχρηστο είναι το εποικοδόμημα. Για το σοσιαλισμό τραβάς και φασισμός σού προκύπτει καθ’ οδόν. Φασισμό στήνεις και κομουνισμός προκύπτει απ’ τα συντρίμμια του.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», 1999.